ایده ی انتخاب طبیعی داروین بر این قرار بود که موجودات زنده باید به مشخصه های فیزیکی و رفتاری بهینه ای برسند تا بتوانند از رقبای خویش پیش افتند. در این صورت, بیشتر ویژیگی های گیاهان و حیوانات باید نقشی سازگارانه در تنازع بقا داشته باشند و طبیعت نباید اجازه ی هیچ اسراف و تلف کردنی را داده باشد. پس درباره ی دم طاووس چه می توان گفت؟ این دم نه کمکی به تندتر یا بهتر پرواز کردن طاووس می کند و نه او را در مقابله با رقبا یا عقب راندن صیادان یاری می نماید و در واقع, به نظر می رسد, که شکارچی اصلی طاووس, یعنی ببر, با استفاده از دم پرنده است که در پایین کشیدن آن متبحر و زبر دست شده است. ظاها این یک تناقض آشکار است, ویژگی دست و پا گیری که باید مدت ها پیش از این, توسط انتخاب طبیعی حذف می شد. به نظر می رسد چنین ویژگی هایی برنامه ی سازش گرا را به چالش می کشند, و حتی داروین یک بار اظهار نمود: "منظره ی یک پر در دم طاووس, هر آن گاه که در برابر دیدگانم قرار می گیرد, مرا بیمار می کند!" (نقل قول از کرونین, 1991, ص114)

البته دم طاووس, تنها استثنا نیست: در بسیاری از گونه های حیوانات یکی از جنس ها (معمولا جنس نر) آرایش پر زرق برقی دارند که هیچ نقش عملکردی مشخصی نداشته و یا حتی اختلال آمیز به نظر می رسند. وقتی نرها و ماده ها در برخی مشخصه های فیزیکی, مانند این, از یکدیگر تمایز می یابند, گفته می شود که از لحاظ جنسی دو شکلی دارند ( به عبارتی نر و ماده دو قالب متفاوت دارند). دو شکلی جنسی در سراسر سلسله ی حیوانات, با درجه های متفاوتی یافت می شود. برخی گونه ها مثل کاکایی کوچک, هیچ نشانی از دوشکلی ندارند, درحالی که در سایر گونها نظیر طاووس* و مرغ ویدا** نرها دم هایی بسیار بلند  و پر زرق و برق دارند. برخی از این تفاوت ها می توانند در اصل نتیجه ی انتخاب طبیعی باشند: نرها و ماده ها ممکن است منابع غذایی متفاوتی را مورد استفاده قرار دهند, و به طور کلی پستانداران ماده, بیش از نرها برای مراقبت از زاده ها سازگاری یافته اند. اما هرچقدر هم که زیرکانه و با ابتکار اصل انتخاب طبیعی را به کار بگیریم, بازهم با منظره ی تقریبا ریشخند آمیز دم طاووس روبه رو هستیم. داروین در 1871, با بینش عمیق و عزم راسخ خود, پاسخی برای این به ظاهر ناسازه یافت. او در کتاب نسب انسان و انتخاب در رابطه با جنس(1871), توضیحی ارائه نمود که تا امروز همچنان ( با اصلاحاتی) مورد پذیرش است. نیروی انتخاب طبیعی با نیروی انتخاب جنسی تکمیل می گردد: افراد ویژگی هایی دارند که آنها را برای اعضای جنس مخالف جذاب می سازد یا آنکه برای رقابت با اعضای همجنس به منظور دسترسی به جفت یاری می کند. در نتیجه, دم طاووس نر, به عنوان مثال, برای خوشایند ماده ها شکل گرفته, در حالیکه شاخ های مرال به عنوان اسلحه هایی در پیکار نر در بابر نر برای دستیابی به ماده عمل می کند.

هسته ی نظری نسب انسان نتوانست پایدار بماند, و در طول 100سال پس از آن,انتخاب جنسی رد شد, مورد بی اعتنایی قرار گرفت و یا نقش آن تا حد بسیاری تنزل پیدا کرد. اما امروزه اتفاق نظر بر این است که انتخاب طبیعی برای توضیح شکل های گوناگون ظاهر و رفتار در گونه هایی که تولید مثل جنسی دارند, کافی نیست. انتخاب طبیعی باید با نیروی انتخاب جنسی که شامل انتخاب ماده است, تکمیل گردد.

مقدمه:
کوچ یا مهاجرت پرندگان از همان آغاز تاریخ، توجه بشر را به خود جلب کرده است. در یک هزار سال قبل از میلاد، هومر به آن اشاره کرده و ارسطو فیلسوف بزرگ یونان درباره آن بررسی کرده است. کوچ عبارت است از حرکت پرندگان به طرف جنوب در پاییز و به طرف شمال در بهار یا حرکت از زمینهای پست به طرف ارتفاعات و یا از نقاط دور از ساحل به طرف ساحل. گرچه تمام پرندگان مهاجرت نمی‌کنند، ولی پدیده‌ی مهاجرت آنقدر همه‌گیر است که در مطالعه‌ی پرندگان در طبیعت نقش مهمی دارد.
بعضی از پرندگان بومی هستند و در تمام فصول سال در سراسر منطقه‌‌ی پراکندگی خود باقی می‌مانند. این بدان معنی نیست که فرد فرد آنها هرگز مهاجرت نمی‌کنند، بلکه منظور این است که جابه جائی آنها از حدود منطقه پراکندگی گونه تجاوز نمی‌نماید. بعضی دیگر نیمه مهاجرند، یعنی تعدادی از آنها مهاجرت می‌کنند و عده‌ای دیگر باقی می‌مانند. معمولاً جمعیت‌های شمال منطقه‌ی پراکندگی یک گونه مهاجرت می‌کنند، در حالی که جمعیت‌های جنوبی ساکن می‌مانند. ولی در برخی موارد فقط بعضی از افراد گونه مانند پرنده‌های نابالغ مهاجرت می‌کنند و بقیه‌ی جمعیت در منطقه‌ی زادوولد خود باقی می‌مانند. پرندگان مهاجر واقعی گونه‌هائی هستند که تمام افراد آنها در پائیز منطقه زادوولد خود را ترک می‌گویند و به قرارگاه زمستانی هرساله
مهاجرت می‌کنند.
پرندگان مهاجر از چه طریقی راه خود را پیدا می‌کنند؟
پرندگان مهاجر می‌توانند میدانهای مغناطیسی اطراف کره زمین را تشخیص دهند. خطوط مغناطیسی نیرو از شمال به جنوب قطبهای مغناطیسی کشیده شده‌اند. شاید پرندگان راه خود را از روی این خطوط پیدا می‌کنند. وقتی کریستف کلمب به قاره آمریکا نزدیک می‌شد دسته بزرگی از پرندگان را مشاهده کرد که به طرف جنوب غربی در حال پرواز هستند. از اینجا متوجه شد که به خشکی نزدیک شده‌اند. بنابراین مسیر خود را در جهت جنوب غربی تغییر داد تا در مسیر پرواز پرندگان قرار بگیرد و به این دلیل است که چرا به جای پیاده شدن در ساحل فلوریدا در یاهاما پا به  ساحل خواهند گذاشت.
 
پرندگان تا چه مسافتی پرواز می‌کنند؟
پرندگان به هر دلیلی که مهاجرت می‌کنند مسلما قهرمان حیوانات مهاجر به شمار می‌روند و در میان خود پرندگان ، چلچله‌های قطبی قهرمان هستند. این پرندگان عجیب در طول سال در رفت و برگشت خود جمعا بیست و دو هزار مایل مسافت را طی می‌کنند. اغلب پرندگان خشکی در طول مهاجرتهای خود توقفهای نسبتا کوتاهی دارند. اما یکی از پرندگان ، مرغ باران نوع آمریکایی به یک مهاجرت طولانی بدون توقف برفراز اقیانوس می‌پردازد، می‌تواند از نوا اسکوشیا مستقیما به آمریکای جنوبی یعنی یک مسافت تقریبا 2400 مایلی را از روی آب بدون توقف پرواز کند.

گونه های مهاجر و غیر مهاجر پرندگان
بعضی از پرندگان از قبیل بلدرچین آمریکایی کاملا غیر مهاجر هستند ولی بسیاری از گونه‌ها مهاجرت می‌کنند، یعنی بطور منظم و با تغییر فصل از ناحیه‌ای به ناحیه دیگر نقل مکان می‌کنند. بیشتر مهاجرتها به سوی شمال و جنوب یا ارتفاعی است. پرندگان در فصول گرم به سوی زمینهای معتدله شمال و نواحی مجاور قطب شمال حرکت می‌کنند زیرا در این مناطق برای تغذیه و لانه‌گزینی امکانات و تسهیلات کافی وجود دارد و هنگام زمستان مجددا به نواحی جنوبی باز می‌گردند. در نیمکره جنوبی نیز به هنگام تغییر فصول همین حرکت در جهت مخالف و به مقیاس کمتر وجود دارد.بعضی از پرندگان در تابستان مهاجرت ارتفاعی به سوی نواحی کوهستانی انجام داده و زمستان به نواحی پست برمی‌گردند. بیشتر گونه‌ها برای مهاجرت کم و بیش بر طبق قاعده حرکت می‌کنند و ورود و خروجشان بر حسب تقویم منظم است. اردکها و مرغابیهای آبی بوسیله طوفانهای پاییزی و بوجود آمدن آبهای باز به هنگام بهار به بخشهای مختلف راه یافته‌اند. پرندگان کوچک خواننده و گنجشکها شبها مهاجرت کرده و روزها برای استراحت و تغذیه توقف می‌نمایند. کلاغها ، بازها و غازها روزها حرکت می‌کنند. ولی شبها برای غذا در جاهای مناسب فرود می‌آیند.
پرستوها روزها حرکت نموده و در طی راه برای غذای خود جمبندگان را شکار می‌کنند. اردکها و پرندگان ساحلی شب یا روز مهاجرت می‌کنند. پرواز مهاجرتی بعضی پرندگان نزدیک زمین صورت می‌گیرد و بقیه تا اوج 900 تا 1500 متر از زمین فاصله پیدا می‌کنند. برخی پرندگان فقط مسافات کوتاهی طی می‌کنند. ولی حشره خواران کوچک از قبیل مگس‌گیرها و پرندگان خواننده زمستان را در مکزیکو یا بخشهای شمالی آمریکای جنوبی می‌گذرانند. نوع خاصی از پرندگان مهاجر گونه‌هائی هستند که تمام افراد آنها را در پائیز منطقه زادوولد خود را ترک می‌گویند و به قرارگاه زمستانی هرساله مهاجرت می‌کنند.
نوع خاصی از پرندگان مهاجر گونه‌هائی هستند که به آنها «مهاجر ارتفاعی» گفته می‌شود. این پرندگان در ارتفاعات زیاد زادوولد می‌کنند و در پائیز به دره‌ها و زمینهای پست مجاور کوچ می‌نمایند. چنین مهاجرت‌هائی الزاماً در جهت جنوب صورت نمی‌گیرد. به عنوان مثال بعضی از سهره‌های پیشانی سرخ، که در ارتفاعات البرز زادو ولد می‌کنند، در زمستان به سمت شمال و به سوی زمینهای پست ناحیه‌ی خزر سرازی می‌شوند.غیر از پدیده‌ی مهاجرت، می‌توان از حرکت گروهی و نامنظم پرندگان در مورد بعضی از گونه‌ها مانند "بال لاکی" و "سهره نوک قیچی" نام برد که به دنبال کمبود ناگهانی ذخایر غذایی در منطقه‌ی پراکندگی معمول خود، به نقاطی خارج از این منطقه روی می‌آورند. پدیده‌ی دیگر پراکنده شدن پرندگان نابالغ بلافاصله پس از فصل زادوولد و قبل از موسم مهاجرت واقعی است. این پدیده به خصوص در بین حواصیل معمول است.بسیاری از پرندگان خیلی قبل از آنکه شرایط جوی و غذائی آنها را وادار به مهاجرت کند، به سمت جنوب رهسپار می‌شوند. (مانند سسک‌ها)، در حالی که بعضی دیگر تا زمانی که تحت فشار شرایط محیطی از قبیل برف و یخ قرار نگیرند، مهاجرت خود را آغاز نمی‌کنند (مانند اردک‌ها).

گونه های مهاجر ایران:
از بین گونه هائی که در ایران زادو ولد می کنند، در حدود 140 گونه صرفاً بومی هستند که به ندرت از منطقه ی زادو ولد خود خارج می شوند. از طرف دیگر 95 گونه مهاجر واقعی می باشند که هنگام پاییز ایران را ترک می  کنند و زمستان را در نواحی گرم تر می گذرانند. بیشتر اینها به سمت جنوب غربی و به آفریقا می روند، ولی در حدود 12 گونه از آنها به جانب جنوب شرقی رو می آورند تا زمستان را در شبه قاره ی هند بگذرانند. 12 گونه از پرندگانی که در شمال ایران زادوولد می کنند، گرچه مهاجر واقعی هستند ولی منطقه ی زمستان گذرانی آنها از حد جنوبی ایران تجاوز نمی کند. در حدود 100 گونه باقیمانده نیمه مهاجر می باشند. در بعضی موارد پرندگان شمال ایران به جنوب این کشور مهاجرت می کنند، در حالی که پرندگان جنوبی در جای خود باقی می مانند. در موارد دیگر جمعیت بیشتر پرندگان بومی ایران در زمستان به علت آمدن جمعیت های مهاجر از مناطق شمالی تر خارج از کشور، از لحاظ تعداد افزایش زیادی حاصل می کنند.از قریب به 100 گونه پرندگان مهاجر که به طور منظم در ایران دیده می شوند ولی زادوولد نمی کنند، حدود 80 گونه در پاییز به ایران می آیند تا زمستان را در این کشور بگذرانند. بیست گونه ی باقیمانده فقط مهاجر عبوری هستند که از منطقه ی زادوولدشان در شمال به سوی منطقه ی زمستان گذرانی خود که خارج از ایران و در سمت جنوب شرقی و یا جنوب غربی قرار دارد، در حرکت می باشند. این پرندگان ممکن است به تعداد زیاد طی چند هفته ی معدود یکبار در بهار و بار دیگر در پاییز در یران مشاهده شوند. ولی در بقیه ی فصول سال بسیار نایاب هستند یا به کلی دیده می شوند.

عوامل مورد استفاده پرندگان برای مهاجرت

بسیاری از پرندگان مهاجر مانند جهانگردان از خورشید پیروی می‌کنند و هیچگاه دچار سختیهای زمستان نمی‌شوند در حالی که بعضی گونه‌های مجاور قطب شمال زمستان به سوی نواحی معتدله آمده و تابستان به نواحی سردتر باز می‌گردند. بعضی مهاجران از علایم ویژه زمین از قبیل رودها ، کوهها یا امتداد سواحل پیروی می‌کنند.ولی عده‌ای از پرندگان بدون ویژگیهای راهنمایی از روی دریاها یا زمینها عبور می‌نمایند. ولی عده‌ای از پرندگان بدون ویژگیهای راهنمایی از روی دریاها یا زمینها عبور می‌نمایند و بچه ها ممکن است در اولین مهاجرت از پدر و مادرشان سبقت بگیرند. پرندگان بوسیله غریزه هدایت می‌شوند. محرک مهاجرت تا اندازه‌ای به ترشحات غدد جنسی بستگی دارد.

چرا پرندگان کوچ میکنند؟
بعضی ازپرندگان در شرایط جوی زمستان نمی‌توانند زنده بمانند، بنابراین به مناطق گرمتر می‌روند.
آن پرندگانی که از بعضی حشرات یا جوندگان کوچک تغذیه می‌کنند در زمستان نمی‌توانند چنین غذاهایی را بدست آورند. چون پرندگان در تابستان زاد و ولد می‌کنند کوچیدن آنها به این موضوع هم مربوط می‌شود. بعضی از غدد پرندگان مواد شیمیایی ترشح می‌کنند که قاعدتا باید با زاد و ولدشان ارتباط داشته باشد. این در بهار اتفاق می‌افتد. پرنده حس می‌کند که موقع جوجه آوردنش نزدیک شده بنابراین عازم شمال که هوا تابستانی است می‌شود. بنابراین تغییر طول مدت روزها و نبودن غدا به پرنده می‌گوید که عازم مناطق گرمسیری شود.
چگونه پرندگان راه را برای رفتن می شناسند و در همان مسیر می مانند؟
نکته جالب اینجاست که چگونه پرنده ای که هزاران کیلومتر مسیر خشکی و آب را طی می کند دقیقاً روی همان تالابی فرود می آید که سال گذشته فرود آمده است. خورشید و ستارگان، جریان رودخانه ها، خطوط ساحلی، دره ها، رشته کوهها همه و همه می توانند برای آنها به عنوان راهنما محسوب شوند. در مورد کبوترهای خانگی گمان می شود که از حس بویایی خود برای پیدا کردن مسیر استفاده می کنند. اما مهمترین عامل برای پیدا کردن مسیر مهاجرت، خطوط مغناطیسی کره زمین است.همچنین وجود غریزه بازگشت به خانه پرنده را راهنمایی می کند. در یک آزمایش پرندگان را در جعبه های سرپوشیده از یک مکان به مکان دیگری بردند، سپس در جعبه ها را باز کرده آنها را رها کردند، با تعجب مشاهده شد که راه بازگشت به محل اولیه شان را پیدا کردند.گاهی اوقات پرندگان راهشان را بر اثر یک طوفان عظیم، باد شدید یا سایر شرایط آب و هوایی گم می کنند و یا شاید پرندگان جوانتر، آنهایی که دیر پر در آورده اند و نتوانسته اند با پرندگان مسن تر مهاجرت کنند راه را گم می کنند.


علت مهاجرت پرندگان به شکل ?
دانشمندان برزیلی در مطالعه‌ای جدید دلیل این مطلب را دریافته‌اند که چرا پرندگان مهاجر، از جمله غازها، هنگام پرواز دسته‌هایی به شکل عدد هفت(?)در آسمان تشکیل می‌دهند. به گزارش سایت اینترنتی "نیوساینتیست"، این محققان با استفاده از یک مدل رایانه‌ای دو نظریه موجود در این زمینه را با یکدیگر ترکیب کردند. نظریه نخست بیان می‌کند که پرواز کردن دسته‌های پرندگان به شکل (?)سبب شکافته شدن هوا و کاهش مقاومت جریان هوا برای دسته پرندگان می‌شود و به آنها امکان می‌دهد برای پرواز انرژی کمتری صرف کنند بعلاوه هر پرنده در انتهای بال خود جریان کوچکی از هوا را بوجود می‌آورد که پرنده بعدی را اندکی به سمت بالا می‌راند. نظریه دوم نیز بیان می‌کند که پرواز کردن در دسته‌هایی به شکل"وی"سبب می‌شود پرندگان جلوی دید یکدیگر را سد نکنند و هر کدام دید بازی نسبت به جلوی خود داشته باشند. "والمیر باربوسا"و "آندره ناتان" محققان‌دانشگاه فدرال ریودوژانیرو در این مطالعه مدلهای رایانه‌ای دسته‌هایی از پرندگان شامل ? ???تا ???? پرنده را ایجاد کردند و از رایانه‌ای خواستند تعیین کند اگر پرندگان بخواهند دید عالی داشته باشند و در عین‌حال با کمترین مقاومت هوا مواجه شوند، به چه شکل باید دسته خود را در آسمان شکل بدهند. نتایج مطالعه نشان داد مدل رایانه‌ای نیز برای بدست آوردن همزمان این دو مزیت، بهترین وضعیت پرواز دسته پرندگان را پرواز به شکل حرف (??) نشان می‌دهد. نکته جالب این است که برخورداری از هیچکدام از این دو نکته یعنی دید بهتر و مقاومت هوایی کمتر، به تنهایی سبب پیدایش شکل (??) برای دسته پرندگان نمی‌شود اما ترکیب آنها با یکدیگر است که سبب انتخاب شکل (??) توسط رایانه می‌شود. به این ترتیب، مهمترین پاسخ به سوالی که سالهای طولانی ذهن زیست شناسان و مردم عادی را در زمینه دلیل پرواز منظم و (??)شکل پرندگان مهاجر به خود مشغول کرده، این است: برخورداری از دید بهتر و مزیت‌های ایرودینامیک. به گفته "باربوسا"، دسته پرندگان در آغاز برخاستن از زمین هر قدر نامنظم و پراکنده به آسمان پرکشیده باشند، پس از مدت کوتاهی به شکل "وی"و برخی اوقات به شکل (W) ?درمی‌آیند و این امر نشان می‌دهد تا چه میزان قوانین ساده می‌توانند در کنار یکدیگر سبب رفتار پیچیده پرندگان مهاجر شوند.

شقایق دریایی
 

عروس د ریایی
 

پلاناریا
 

دلقک ماهی
 

 

پلاتی پوس
 

پروانه بیستون بتولاریا
 

پروانه اپروفترا بروماتا
 

شته
 

پرنده کوکو
 

چکاوک
 

 

مرغ جولا
 

چیتای افریقایی
 

سینورابدتیس الگانس
 

راسو
 

وزغ بلوط
 

کشتی چسب
 

سسک
 

 

پلنگ جاگوار
 

مرغ شهد خوار
 

 

لامپری
 

میمون رزوس
 

اورانگاتون
 

گوریل
 

اپاسوم
 

 

خوکچه هندی
 

لمور
 

راکون
 

پروانه مونارک
 

 

عنکبوت بیوه سیاه
 

 رفتارهاي زيستي پروانه هاي مونارك

نكات فصل سوم درس زيست شناسي– سوم تجربي – حواس

 1-        كار حواس درك محرك هاي محيطي است.

2-        حواس جزئي از بخش حسي دستگاه عصبي محيطي است كه اطلاعاتي درباره ي محركها جمع آوري مي كند.

گيرنده ها حس

3-        گيرنده هاي حس نورون هاي تمايز يافته اي هستند كه محرك ها را شناسايي و اثر آنها را به پيام عصبي تبديل مي كنند.

4-        تفسير پيام هاي حسي بر عهده‌ي دستگاه عصبي مركزي است.

5-        گيرنده هاي حس در سراسر بدن پراكنده‌اند.

6-        بيشتر گيرنده هاي حس در اندام هاي حس ( پوست ، چشم ، گوش ، بيني ، زبان ) متمركز شده‌اند.

7-        انواع گيرنده هاي حس در انسان عبارتند از : 1- گيرنده هاي دما   2- گيرنده هاي درد   3- گيرنده هاي مكانيكي   4- گيرنده هاي نور   4- گيرنده هاي شيميايي

8-        گيرنده‌ي دما بيشتردر پوست هستند .

9-        گيرنده‌ي درد در همه‌ي بدن پراكنده‌اند و به آسيب به بافت ها واكنش مي دهند .

10-     گيرنده ي مكانيكي در پوست و گوش تمركز دارند و نسبت به حركت ، كشش ، فشار و ارتعاش حساس است .

11-      گيرنده‌ ي نور در چشم هستند .

12-      گيرنده‌ي شيميايي در زبان و بيني تمركز دارند.

پوست

13-     پوست بدن ما داراي گيرنده‌هاي درد ، دما و مكانيكي مي باشد.

14-     هر گيرنده ، دندريت هايي از يك يا چند نورون است كه اغلب اين دندريت ها را پوششي از بافت پيوندي احاطه كرده است.

15-     انتهاي دندريت هاي گيرنده‌ي درد ، پوشش ندارد.

16-     اگر محرك آنچنان شديد باشد كه احتمال آسيب به بافت باشد ، گيرنده‌ي درد تحريك خواهد شد.

17-     درد ، احساس بسيار مهمي است ، زيرا ما را از خطر ، جراحت و بيماري آگاه مي كند.

18-     بسياري از پاسخ هاي محافظت كننده مثل انعكاس ها ، پس از تحريك گيرنده‌هاي درد ، فعال مي شوند.

19-     گيرنده هاي دما در پوست ، سرماو گرما را تشخيص مي دهند.

20-     در درون بدن نيز گيرنده هاي دمايي كه به دماي خون حساس هستند ، وجود دارند.

21-     هيپوتالاموس مركز اصلي تنظيم دماي بدن است.

22-     گيرنده هاي مكانيكي پوست به محرك هايي مثل لمس ، فشار ،و كشش حساس اند.

23-     در ديواره‌ي برخي از رگ هاي خوني نيز گيرنده هايي مكانيكي وجود دارند كه به فشار خون حساس اند.

24-     ماهيچه هاي اسكلتي ما نيز گيرنده هاي مكانيكي به نام گيرنده هاي كششي دارند كه به تغييرات طول ماهيچه حساس اند و وضعيت قسمت هاي مختلف بدن را به دستگاه عصبي مركزي اطلاع مي دهند.

چشم

25-     كره‌ي چشم ما سه لايه دارد كه به ترتيب از خارج به داخل عبارتند از 1- صلبيه  1- مشيميه  3- شبكيه

26-     صلبيه ، لايه اي محكم و سفيد رنگ ازجنس بافت پيوندي است كه كره چشم را مي پوشاند.

27-     صلبيه در جلو چشم شفاف است و قرنيه نام دارد.

28-     مشيميه در زير صلبيه است ، مشيميه نازك و رنگدانه دار است.

29-     مشيميه در جلو چشم ، بخش رنگين عنبيه را به وجود مي آورد.

30-     عنبيه ماهيچه هايي دارد كه سوراخ مردمك را كه در وسط عنبيه است ، تنگ و گشاد مي كند.

31-     تنگ و گشاد شدن مردمك تحت كنترل اعصاب سمپاتيك – پاراسمپاتيك است.

32-     نور در هنگام عبور از قرنيه و عدسي ، همگرايي پيدا مي كند ( شكسته مي شود )

33-     عدسي در پشت مردمك قراردارد و كار آن متمركز كردن نور بر روي شبكيه است .

34-     شبكيه داخلي ترين لايه‌ي چشم است و گيرنده هاي نوري بر روي آن قرار دارند.

35-   گيرنده هاي نوري در شبكيه دو دسته اند 1- سلول هاي مخروطي 2- سلول هاي استوانه اي .

36-      اين سلول هاي گيرنده ، انرژي نوراني را به پيام هاي عصبي تبديل مي كنند و آن را به مغز مي فرستند.

37-     تفسير اين پيام هاي عصبي در مغز صورت مي گيرد يعني در اصل تصوير واقعي توسط مغز ايجاد مي شود.

38-     سلول هاي استوانه اي در نور ضعيف بيشتر تحريك مي شوند. ( سياه و سفيد )

39-     سلول هاي مخروطي به ما توانايي ديدن جزئيات ظريف اشيا را مي دهند و در نور قوي بيشتر تحريك مي شوند.(ديد رنگي )

40-     پيام هاي عصبي چشم توسط عصب بينايي به مغز فرستاده مي شوند.

41-     جايي كه عصب بينايي از شبكيه چشم خارج مي شود ، نقطه‌ي كور نام دارد.

42-     بخشي از شبكيه كه در امتداد محور نوري چشم است و نور بر روي آن متمركز مي شود ، لكه ي زرد نام دارد.

43-     لكه‌ي زرد در دقت و تيز بيني چشم اهميت دارد ( به دليل تمركز بيشتر سلول هاي مخروطي در آنجا )

44-     فضاي پشت عدسي را ماده اي ژله اي و شفاف به نام زجاجيه پر كرده است .

45-     زجاجيه باعث حفظ حالت كروي چشم مي شود.

46-     فضاي جلو عدسي را مايع شفاف ديگري به نام زلاليه پر مي كند.

47-     زلاليه از مويرگ هاي چشم ترشح مي شود و مواد غذايي و اكسيژن را براي عدسي و قرنيه فراهم مي كند.

48-     زلاليه همچنين مواد دفعي عدسي و قرنيه را جمع آوري و از طريف خون از آنها دور مي كند .

49-     قرنيه و عدسي رگ خوني و مويرگ ندارند.

50-     عدسي چشم به وسيله‌ي رشته هايي به ماهيچه ي مژكي  متصل شده است. اين ماهيچه ها قطر عدسي را كم و زياد مي كنند.

51-     هنگام نگاه كردن به اشياء دور قطر عدسي كم و هنگام نگاه كردن به اشياء نزديك قطر عدسي زياد مي شود.

52-     تغيير قطر عدسي براي تشكيل تصوير بر روي شبكيه ، تطابق نام دارد.

بيماري هاي چشم

53-     سفت شدن و كاهش انعطاف عدسي چشم و در نتيجه كاهش قدرت تطابق آن به دليل افزايش سن را پير چشمي گويند.

54-     پير چشمي با عينك هاي مخصوص تا حدي اصلاح و درمان مي شود.

55-     كدر شدن عدسي به دليل افزايش سن و در نتيجه كاهش قدرت بينايي را آب مرواريد مي گويند.

56-     براي درمان آب مرواريد ، عدسي را به وسيله‌ي جراحي خارج كرده و به جاي آن يك عدسي مصنوعي قرار مي دهند و با كمك عينك بينايي بيمار را  تا حدي بر مي گردانند.

57-     اگر كره‌ي چشم بيش از حد بزرگ باشد ، تصوير در جلو شبكيه تشكيل مي شود كه به اين حالت نزديك بيني گويند.

58-     نزديك بيني با استفاده از عينك هاي داراي لنزهاي واگرا اصلاح مي شود.

59-     اگر كره‌ي چشم بيش از حد كوچك باشد ، تصوير در پشت شبكيه تشكيل مي شود كه به اين حالت دور بيني گويند.

60-     دوربيني با استفاده از عينك هاي داراي لنز هاي همگرا اصلاح مي شود.

61-     اگر سطح قرنيه و يا عدسي كاملا كروي و صاف نباشد ، پرتوهاي نوري درست بر روي شبكيه متمركز نمي شوند و تصوير واضحي ايجاد نمي شود كه به اين حالت آستيگماتيسم گفته مي شود.

62-     براي درمان آستيگماتيسم از عينكي استفاده مي شود كه عدسي آن عدم يكنواختي انحناي قرنيه و عدسي را جبران كند.

گوش

63-     گوش ما 1- امواج صوتي را به پيام عصبي تبديل كرده و به مغز ارسال مي كند 2- همچنين گوش در حفظ تعادل نيز نقش دارد.

64-     گوش از سه بخش 1- خارجي 2- مياني و 3- دروني تشكيل شده است.

65-     گوش بيروني شامل  1- لاله‌ي گوش  و 2- مجراي گوش است .

66-     كار گوش بيروني ، جمع آوري امواج صوتي و انتقال آنها به گوش مياني است.

67-     درون مجراي گوش موهاي ظريفي وجود دارد كه هوا را تصفيه مي كنند.

68-     همچنين درون مجراي گوش ، غده هاي عرق تغيير شكل يافته اي وجود دارند كه ماده‌ي موم مانندي را ترشح مي كنند.

69-     كار اين ماده ي موم مانند اين است كه از ورود مواد خارجي به گوش جلوگيري مي كند.

70-     بخش انتهايي مجراي گوش و نيز گوش مياني و دروني توسط استخوان گيجگاهي جمجمه محافظت مي شود.

71-     مجرايي به نام شيپور استاش رابط هوا بين گوش مياني و حلق است .

72-     شيپور استاش هوا را بين گوش مياني و حلق انتقال مي دهد تا فشار هوا در دو طرف پرده ي صماخ يكسان شود.

73-     در انتهاي مجراي گوش ، پرده‌اي به نام پرده‌ي صماخ وجود دارد كه در اثر برخورد امواج صوتي ، مرتعش مي شود.

74-     در پشت پرده‌ي صماخ ( گوش مياني)  3 استخوان كوچك به نام هاي 1- چكشي  2- سنداني و 3- ركابي به ترتيب قرار دارند.

75-     اين سه استخوان ، ارتعاش پرده ي صماخ را به مايعي كه محفظه‌ي گوش دروني را پر كرده است انتقال مي دهند.

76-     بخشي از محفظه ي گوش دروني ، حلزون شنوايي نام دارد كه دليل آن شكل ظاهري آن است كه شبيه حلزون پيچ خوردگي دارد.

77-     در حلزون شنوايي ، نوعي گيرنده هاي مكانيكي به نام سلول هاي مژكدار قرا دارند.

78-     ارتعاش مايع درون حلزون ، سرانجام باعث تحريك سلول هاي مژكدار مي شود و پيام عصبي توليد مي شود كه توسط عصب شنوايي به مغز فرستاده مي‌شود.

79-     در بخش گوش دروني ، سه مجراي نيم دايره نيز وجود دارند كه بر يكديگر عمود هستند و درون آنها نيز پر ازمايع است.

80-     در مجراهاي نيم دايره نيز سلول هاي مژكدار وجود دارد كه در اثر حركت سر و جابجايي مايع درون مجراها ، تحريك مي شوند و پيام عصبي توليد مي‌كنند.

81-     پيام هاي عصبي مجراها نيم دايره توسط عصب ديگري به نام عصب تعادلي به مغز فرستاده مي شود.

82-     نتيجه اينكه از گوش دو عصب خارج مي شود 1- عصب شنوايي 2- عصب تعادلي

زبان

83-     بر روي زبان هزاران جوانه ي چشايي وجود دارد.

84-     يك جوانه ي چشايي خود شامل 50 تا 100 سلول چشايي است.

85-     سلول هاي چشايي ، گيرنده هاي شيميايي 4 مزه ي اصلي هستند. ( شيريني – شوري – ترشي و تلخي )

86-     نوك زبان به مزه ي شيريني ، كناره هاي آن به مزه‌ي شوري و ترشي و عقب زبان به مزه‌ي تلخي حساس هستند.

87-     با حل شدن مولكول هي غذا در بزاق ، مولكول ها به پروتئين هاي غشاي سلول هاي چشايي متصل و آنها را تحريك مي كنند و پيام عصبي توليد مي شود.

بيني

88-     دربيني گيرنده هاي شيميايي مربوط به تشخيص بوها قرا دارند ( گيرنده هاي بويايي )

89-     گيرنده هاي بويايي در سقف حفره‌ي بيني قرار دارند.

90-     تركيبات شيميايي موجود در هوا پس از حل شدن در مخاط بيني ، سلول هاي گيرنده را تحريك و پيام عصبي بويايي توليد مي شود.

91-     حس بويايي بر درك مزه‌ي غذا نيز تأثير دارد.

92-     در هنگام سرماخوردگي كه دچار گرفتگي بيني شده ايم ، به نظر مي رسد كه اغلب غذاها بي مزه اند.

آن دسته از هورمونهایی که در آب محلولند در خون حل شده و آزادانه در خون می‌گردند. مثلا هورمون انسولین که آزادانه در خون حل شده و انتقال می‌یابد. ولی هورمونهایی که در آب محلول نیستند، مثل هورمونهای تیروئیدی و استروئیدی به یکی از پروتئینهای خون باند شده و به کمک آن حمل می‌گردد. در کبد ، پروتئینی ساخته می‌شود به نام SBG (پروتئین باند شونده به هورمونهای جنسی) که این پروتئین به هورمونهای جنسی چسبیده و آنها را حمل می‌کند.

این عمل باعث می‌شود که این هورمونها از طریق کلیه دفع نگردند. زیرا جنس این هورمونهای استروئیدی بوده و فسفولیپیدهای غشای سلولهای کلیه حل شده و به نفرون ریخته شده و به نفرون ریخته شده و از طریق ادرار دفع می‌گردند. ولی وقتی که یک پروتئین به این هورمونها باند شود، دیگر قادر به عبور از غشای سلولهای کلیه نبوده و دفع نمی‌گردند. همچنین در اثر باند شدن پروتئین به این هورمونها ، هورمون اثر دراز مدتی می‌تواند دربدن داشته باشد. البته چسبندگی هورمون به پروتئین کریر خود یک ترکیب ناپایدار است و در مواقع لازم هورمون از پروتئین کریر جدا می‌شود.

تكامل رفتار و انتخاب طبيعي

بسياري از اطلاعات و شواهد موجود درباره‌ي تكامل رفتار حاصل مطالعه‌ي رفتار جانوراني است كه به‌صورت گروهي زندگي مي‌كنند. رفتارهاي متفاوت جانوران بر بقاي آن‌ها تاثير مي‌گذارد، بنابراين طي انتخاب طبيعي، رفتارهايي انتخاب شده است كه شانس بقا و توليد مثل جانداران را با توجه به شرايط محيطي بهبود مي‌بخشند. اين خصوصيات رفتاري به مرور زمان در جمعيت زياد مي‌شوند و تا زماني كه شرايط محيط تغيير نكند در جمعيت غالب هستند. هم‌چنين ويژگي‌هاي رفتاري جانوران متناسب با نحوه‌ي زندگي آن‌هاست و در مفهوم تكامل دارويني نوعي سازش با شرايط محيطي را در جانوران ايجاد مي‌كند.

نفع فرد، نفع گروه

رفتارهاي جانوراني كه به‌صورت گروهي زندگي مي‌كنند از دو ديدگاه نفع گروهي و نفع فردي قابل بررسي است. بعضي از اين جانوران به‌نحوي عمل مي‌كنند كه به‌نظر مي‌رسد انتخاب طبيعي رفتارهايي را حمايت كرده است كه به نفع گروه باشد و در بقا و توليد مثل گونه تاثير دارد؛ درحالي كه بعضي ديگر از جانوران به‌نحوي عمل مي‌كنند كه نتيجه‌ي رفتار به‌نفع خود آن فرد است و نه گروه. در اين وضعيت گفته مي‌شود كه انتخاب طبيعي رفتارهايي را برمي‌گزيند كه به نفع فرد است و در توليد مثل و بقاي فرد تاثير دارد. با بررسي مثال‌هايي درباره‌ي جانوراني كه زندگي گروهي دارند اين دو ديدگاه توضيح داده مي‌شود.

شيرهاي افريقايي

اين شيرها در دسته‌هايي به‌نام گله زندگي مي‌كنند.  هر گله از چند ماده‌ي بالغ و بچه‌شير و يك يا چندتايي نر بالغ تشكيل مي‌شود. نرهاي بالغ در هر گله در واقع پدر همه‌ي بچه‌شيرها هستند و از گله در برابر ساير شيرهاي نر محافظت مي‌كنند. مدت زمان رهبري نرها كوتاه و معمولا حدود دو سال است و بعد از آن توسط نرهاي جوان كنار زده مي‌شوند. اين نرهاي جوان معمولا بچه‌شيرهاي كوچك گله را مي‌كشند؛  درحالي كه به بچه‌هاي خود آسيبي نمي‌رسانند.  همان‌طور كه مي‌بينيم اين رفتار به نفع گروه نيست؛ بنابراين اين رفتار چه‌سودي براي نرهاي جوان دارد؟ هر نر فقط دو سال رهبري يك گله را برعهده دارد. اين مدت بسيار كوتاه و محدود است. از طرفي شيرهاي ماده‌ي بچه‌دار تا بزرگ‌ شدن بچه‌هايشان كه معمولا بيش از دو سال است، جفت‌گيري نمي‌كنند؛ ولي ماده شيري كه بچه‌ي خود را از دست مي‌دهد تقريبا بلافاصله آماده‌ جفت‌گيري مي‌شود. بنابراين رفتار شيرهاي نر جوان عملا شانس توليد مثل آن‌ها را بالا مي‌برد.

رفتار نوع‌دوستي

مفهوم نوع دوستي اشاره به فداكاري فرد براي ديگران دارد و به‌عبارتي فرد با كاهش شانس بقا و زاد و ولد خود به بقا و توليد مثل افراد ديگر كمك مي‌كند. البته بايد توجه داشت كه مفهوم نوع دوستي زيست‌شناختي وجه تشابهي با مفهوم نوع دوستي انساني ندارد. زندگي اجتماعي حشرات مثالي از نوع دوستي است. ده‌ها هزار زنبور عسل ماده‌ي يك كندو توليد مثل نمي‌كنند و در عوض انرژي خود را صرف پرورش زاده‌هاي ملكه مي‌كنند.  رفتارهاي نوع دوستي در مهره‌داران نيز وجود دارد. مانند رفتار مشاركتي در پرورش زاده‌ها در بعضي پرندگان و اعلام خطر در بعضي از پستانداران. در توضيح انتخاب گروهي يك ايراد مهم وجود دارد. اگر افرادي كه ويژگي نوع‌ دوستي دارند نتوانند توليد مثل كنند و زاده‌هايي از خود به‌جاي گذارند، اين صفت به نسل بعد منتقل نمي‌شود. بنابراين رفتار نوع دوستي بايد توضيح منطقي ديگري داشته باشد. انتخاب خويشاوند اين رفتارها را به‌خوبي توضيح مي‌دهد.

انتخاب خويشاوند

ويليام هاميلتون(William D. Hamilton) در سال 1964 موثرترين تفسير را براي رفتارهاي نوع دوستانه مطرح كرد. افراد با كمك كردن به خويشاوندان خود كه از نظر ژني داراي ژن‌هاي مشترك هستند، سبب افزايش آلل‌ها در گروه مي‌شوند. به‌همين دليل اين رفتار طي انتخاب طبيعي حمايت شده است. اگرچه رفتارهايي كه اساس آن‌ها انتخاب خويشاوند است از نوع مشاركتي هستند؛ اما در واقع ژن‌هايي كه از اين طريق گسترش مي‌يابند، رفتار خودخواهانه‌اي دارند! زيرا اين ژن‌ها جانداران را تشويق مي‌كنند كه به ازدياد آن‌ها در بين جمع كمك كنند. نتيجه‌ي اين رفتارها افزايش شانس انتقال ژن‌هاي يك جانور به نسل بعد است. زنبور‌هاي كارگر در بخش عمده‌اي از ژنوم خود با ملكه كه مادر آن‌هاست و زاده‌هاي ديگر او مشترك هستند؛ بنابراين با كمك به پرورش زاده‌هاي ملكه در واقع بخش بيش‌تري از آلل‌هاي خود را تكثير مي‌كنند تا خود توليد مثل كنند.

رفتارهاي جانوري

جانوران متناسب با موقعيتي كه دارند رفتارهاي متفاوتي انجام مي‌دهند. يك سنجاب وقتي فندقي را پيدا مي‌كند براي مخفي كردن آن، رفتار حفر يك گودال را نشان مي‌دهد؛ اما با ديدن مار رفتار فرار را انجام مي‌دهد و براي يافتن پناهگاه مي‌دود؛ اگرچه رفتارهاي جانوري به‌شكل‌هاي متفاوتي بروز مي‌كنند؛ اما همه‌ي اين رفتارها در طول زمان و طي انتخاب طبيعي در جهت حفظ بقا و افزايش شانس توليد مثل انتخاب شده‌اند؛ هم‌چنين انتخاب اين رفتارها براساس كاهش هزينه‌هاي مصرفي و افزايش سود خالص بوده است.

رفتار غذايابي

جانوران از نظر تامين نيازهاي غذايي خود دو دسته هستند. گروهي از جانوران براي تامين نيازهاي غذايي خود بايد از منابع متفاوتي استفاده كنند. به اين جانوران همه‌چيزخوار گفته مي‌شود. گروهي ديگر از جانوران نيازهاي غذايي خود را از تعداد محدودي منابع و مواد غذايي تامين مي‌كنند. اين جانوران وقتي يك نوع منبع غذايي بيش‌تر است، موفق‌تر از همه چيزخوارها هستند؛ اما وقتي هيچ‌يك از منابع غذايي فراوان‌تر نباشد، همه‌چيزخوارها اين امتياز را دارند كه غذاي بيش‌تري به‌دست مي‌آورند،‌ براي جانوراني كه نيازهاي غذايي خود را با شكار تامين مي‌كنند، اندازه‌ي غذا مهم است؛ زيرا شكار بزرگ‌تر به‌معني انرژي بيش‌تر است. اما اگر جانور مجبور باشد كه براي كسب شكار انرژي و زمان زيادي مصرف كند و يا اين‌كه زندگي خود را در معرض خطر قرار دهد، آيا شكار بزرگ ارزش دارد؟ اگرچه اندازه‌ي شكار براي جانوران شكارچي مهم است اما شكار اين طعمه‌ها به‌همان اندازه سخت‌تر است. (رفتار شکار) بنابراين رويكرد انتخاب شده براي جانوران شكارچي در انتخاب طبيعي براساس محتواي انرژي طعمه و دست‌يابي آسان به آن است. منظور از دست‌يابي آسان اين است كه بقاي جانور تهديد نشود و در مقايسه با انرژي كسب شده از طعمه، مقدار انرژي زيادي مصرف نكند. به اين رويكرد، رويكرد غذايابي بهينه گفته مي‌شود. البته گاهي مواقع جانوران غذاهايي را مي‌خورند كه انرژي كم‌تري دارند؛ زيرا اين غذاها داراي مواد مهمي هستند كه در سلامت جانور نقش دارند.

ارتباط جانوران با هم

جانوران در طول زندگي خود با افراد هم‌گونه‌ و حتي با جانوراني از گونه‌هاي ديگر ارتباط برقرار مي‌كنند. جانوران براي برقراري ارتباط از علايم متفاوتي مانند صدا، رنگ، بو، وضعيت و حالت چهره و بدن استفاده مي‌كنند. اين علايم وقتي موثر هستند كه به گيرنده برسند، براي او قابل فهم و درك باشند و سرانجام سبب ايجاد پاسخ لازم شوند. بديهي است اگر علامتي نتواند به گيرنده برسد و يا براي او بي‌معني باشد، تاثيري در رفتار جانور مقابل نخواهد داشت. به همين دليل اين علايم طي انتخاب طبيعي متناسب با هرگونه و موقعيت‌ها و محيط‌هاي مختلفي كه جانور در آن قرار دارد، انتخاب شده‌اند. انواع علايم ارتباطي را به‌طوركلي مي‌توان در انواع ديداري، شنيداري، شيميايي، تماسي و الكتريكي بررسي كرد.

علايم ديداري

اين علايم به‌سادگي توليد مي‌شوند، انواع متفاوتي دارند و مي‌توانند سريعاً تغيير كنند؛ البته موقعيت جانور را نيز آشكار مي‌كنند. علايم ديداري در جهت‌هاي مختلفي پخش مي‌شوند. بيش‌تر جانوران به امواج نور حساس هستند و مي‌توانند علايم ديداري را دريافت كنند؛ اما از آن‌جايي كه ارتباط ديداري به نور نياز دارد، اين ارتباط در شب و يا محيط‌هايي مانند اعماق اقيانوس‌ها و غارها كه فاقد نور هستند، علايم مناسبي در برقراري ارتباط نيستند. بعضي از جانوران اين مشكل را با توليد نور از خودشان حل كرده‌اند. كرم شب‌تاب با استفاده از يك مكانيسم آنزيمي، از خود نور توليد مي‌كند.

علايم شنيداري

صدا محدوديت‌هاي نور را ندارد. علايم شنيداري در شب و محيط‌هاي بدون نور قابل استفاده‌اند، هم‌چنين در محيط‌هايي مانند جنگل‌هاي متراكم كه عبور نور با مانع مواجه مي‌شود؛ صدا به‌خوبي منتشر مي‌شود. اين علايم در جلب توجه دريافت‌كننده موفق‌تر از علايم ديداري هستند، زيرا نيازي به تمركز گيرنده نيست. صدا علامت مناسبي براي مسافت‌هاي طولاني است؛ اگرچه شدت صدا با افزايش فاصله از منبع توليد صدا كم مي‌شود.  صداهاي بلند براي ايجاد ارتباط در مسافت‌هاي دور بهتر از علايم ديداري عمل مي‌كنند. صداهاي پيچيده‌اي كه بعضي از وال‌ها توليد مي‌كنند تا صدها كيلومتر دورتر نيز شنيده مي‌شوند. به‌هر حال حجم اطلاعاتي كه با علايم ديداري مبادله مي‌شود بيش‌تر از اطلاعات مبادله‌شده با علايم شنيداري است. وقتي دو فرد با هم ارتباط ديداري دارند، اطلاعات زيادي مانند جنسيت، حالت چهره و بدن و . . . مبادله مي‌شود.

علايم شيميايي

اثر اين علايم طولاني مدت است. مولكول‌هايي كه جانوران از آن در برقراري ارتباط شيميايي استفاده مي‌كنند فرومون نام دارند. فرومون‌ها تنوع فراواني دارند و به همين دليل طيف وسيعي از اطلاعات را به‌طور تخصصي منتقل مي‌كنند. فرومون‌ها وقتي وارد محيط مي‌شوند به‌مدت طولاني در محيط مي‌مانند درحالي كه علايم ديداري و شنيداري با توقف ارسال آن‌ها از سوي جانور بلافاصله متوقف مي‌شوند. همين پايداري و دوام فرومون‌ها سبب شده است كه جانوران از آن براي علامت‌گذاري مسير استفاده كنند. همانند كاري كه مورچه‌ها انجام مي‌دهند. از سوي ديگر پايداري و دوام فرومون‌ها به اين معني است كه امكان تغيير سريع پيام‌ها وجود ندارد. اين انعطاف‌ناپذيري سبب شده است كه فرومون‌ها براي تبادل سريع اطلاعات مناسب نباشند. سرعت انتشار فرومون‌ها بستگي به ماهيت شيميايي و اندازه‌ي مولكول‌هاي آن دارد. هرچه سرعت انتشار فرومون بيش‌تر باشد سرعت انتشار پيام نيز بيش‌تر خواهد بود و به‌جاي دورتر خواهد رفت؛ اما زودتر نيز از بين مي‌رود. بر همين اساس فرومون‌هايي كه براي علامت‌گذاري مسير و مشخص كردن محدوده‌ي قلمرو استفاده مي‌شوند، مولكول‌هاي بزرگي هستند كه به كندي و آهستگي پخش مي‌شوند؛ درحالي كه فرومون‌هاي مورد استفاده در جذب جنس مخالف، مولكول‌هاي كوچكي هستند كه سريع پخش مي‌شوند.

علايم تماسي

اين علايم بسيار وسيع هستند. ارتباط از طريق علايم تماسي (تماس مستقيم با فرد ديگر) بين حشرات با زندگي اجتماعي مانند مورچه‌ها و زنبورها ديده مي‌شود. اين حشرات با تماس شاخك‌ها و يا پاهاي جلويي خود با يكديگر اين ارتباط را برقرار و اطلاعات را مبادله مي‌كنند.

علايم الكتريكي

بعضي از ماهي‌ها ميدان‌هاي الكتريكي در اطراف خود ايجاد مي‌كنند. خطوط اين امواج الكتريكي به جانور كمك مي‌كند تا به‌وجود اشيا در اطراف خود پي ببرد.

انتخاب جفت

انتخاب جفت يكي از مهم‌ترين موقعيت‌هاي ارتباط جانوران با هم ديگر است. افراد هريك از گونه‌هاي جانوري رفتار و علايم جفت‌يابي خاص خود را دارند. اين وضعيت سبب مي‌شود تا جانوران فقط با افراد هم‌گونه‌ي خود جفت‌گيري كنند. حركات نمايشي خاص، آواز، توليد انواعي از صدا و تابش نور انواعي از علايم جفت‌گيري هستند كه جانوران مختلف براي جلب توجه جنس مخالف از آن استفاده مي‌كنند. از آن‌جايي كه معمولا والد ماده انرژي بيش‌تري براي توليد مثل استفاده مي‌كند، اين جانور ماده است كه جفت خود را انتخاب مي‌كند و منطقي است كه جانور ماده در انتخاب جفت دقت كند و بهترين جفت ممكن را براي خود انتخاب كند تا انرژي كه صرف توليد مثل و پرورش زاده‌ها مي‌كند به‌هدر نرود. ماده‌ها در پديده‌ي انتخاب جفت ابتدا نرها را ارزيابي مي‌كنند و آن‌ها را براساس خصوصيات فيزيكي كه خصوصيات چشمگير گفته مي‌شوند، انتخاب مي‌كنند. اما چرا ماده‌ها نرها را براساس خصوصيات چشمگير انتخاب مي‌كنند؟ جانور نر براي داشتن خصوصيات چشمگير انرژي زيادي مصرف كرده است. جانوري كه توانسته است هزينه‌ي لازم براي چنين خصوصيتي را بپردازد بنابراين داراي ژن‌هاي مفيد ديگري نيز هست كه قابليت پرداخت اين هزينه‌هاي اضافي را به او داده است و بر همين اساس مي‌تواند جفت مناسبي براي جانور ماده باشد.

خصوصيات چشمگير

جانوران نر خصوصا در فصل توليد مثل داراي خصوصياتي هستند كه داروين آن‌ها را خصوصيات چشمگير ناميد. يال شير، انشعابات شاخ در گوزن،‌ وجود شاخ در قوچ از انواع خصوصيات چشمگير هستند. جانور نر براي داشتن اين خصوصيات انرژي زيادي مصرف كرده است، اگرچه اين خصوصيات ممكن است كه تاثير منفي در بقاي جانور داشته باشند؛ اما در واقع وجود اين خصوصيات به‌ نفع جانور نر است؛‌ زيرا شانس انتخاب شدن او را توسط ماده‌ها در جفت‌گيري افزايش مي‌دهد و به انتقال ژن‌هاي جانور نر به نسل بعد كمك مي‌كند و درنتيجه اثر منفي اين خصوصيات جبران مي‌شود. علي‌رغم اين كه به‌نظر مي‌رسد خصوصيات چشمگير سبب افزايش رقابت بين نرها در جفت‌گيري با ماده‌ها باشد، اما در حقيقت اين خصوصيات سبب كاهش رقابت بين نرها مي‌شود. نرهايي كه خصوصيات فيزيكي برتري ندارند معمولا خود را درگير نزاع‌هاي جدي نمي‌كنند بنابراين خصوصيات چشمگير نه فقط در جلب ماده‌ها و افزايش شانس توليد مثل نقش دارند بلكه در كاهش نزاع بين نرها نيز اهميت دارند.

سيستم‌هاي تك همسري و چند همسري

بعضي از جانوران فقط يك جفت دارند و به‌عبارتي سيستم تك همسري دارند. اما بعضي جانوران (خصوصا پستانداران) بيش از يك جفت دارند كه به اين سيستم، سيستم چند همسري گفته مي‌شود. مهم‌ترين عامل تعيين سيستم‌هاي توليدمثلي در جانوران هزينه‌اي است كه والدين براي توليدمثل و نگهداري از فرزندان مي‌پردازند. مثلا در پرندگان معمولا سيستم تك همسري وجود دارد. از آن‌جايي كه ساختن آشيانه،‌ خوابيدن روي تخم‌ها، مراقبت و غذا دادن به جوجه‌ها كارهاي پرهزينه‌اي هستند كه يك پرنده به تنهايي از عهده‌ي انجام آن‌ها برنمي‌آيد، همكاري دو والد براي پرورش زاده‌ها ضروري است. اين وضعيت سبب مي‌شود كه داشتن بيش از يك جفت ممكن نباشد. اما والد نر در پستانداران معمولا نقش كم‌تري در پرورش فرزندان دارد و بيش‌تر هزينه‌هاي لازم براي پرورش نوزادان را والد ماده مي‌پردازد. پرورش جنين، تغذيه‌ي نوزاد و مراقبت از آن برعهده‌ي والد ماده است، به‌همين دليل معمولا در پستانداران نرها سيستم چند همسري دارند.

 .1- برش : با استفاده از نوکلئاز (مثلا محدودکننده ) ژن گلیکوپروتئین سطحی پوشش غشایی ویروس هرپس (تب خال) تناسلی را از آن جدا می کنند.

 2- تولید DNA نوترکیب : ژن به دست آمده را وارد ژنوم ویروس غیربیماری زای آبله گاوی می کنند. به این ترتیب ویروس آبله گاوی نقش وکتور ( حامل) را ایفا خواهد کرد.

 تذکر مهم : دقت کنید که در این مرحله ویروس های آبله گاوی داریم که فقط ژنوم آن ها نوترکیب است...به عبارت بهتر فقط ژنوتیپ آن ها تغییر کرده ولی هنوز همان فنوتیپ ویروس های آبله گاوی را دارند . ( چرا ؟)

   3- آلوده سازی : ویروس های آبله گاوی با ژنوتیپ نوترکیب ، سلول های جانوری را آلوده می کنند ( آندوسیتوز)

 4- کلون شدن : سلول های جانوری آلوده ، کل ویروس آبله گاوی را از روی ژنوم نوترکیب آن همانند سازی می کنند.  

تذکر مهم : به این ترتیب چون کل ژن نوترکیب بیان می شود؛ ویروس های آبله گاوی جدیدی که با امکانات سلول میزبان ساخته شده اند هم ژنوتیپ و هم فنوتیپ تغییر یافته نسبت به سایر ویروس های آّبله گاوی خواهند داشت.

 5- اگر این کار در سلول های بدن انسان انجام گرفته باشد، سیستم ایمنی همورال بر ضد آن تولید پلاسمو سیت و آنتی بادی و از طرفی هم سلول لنفوسیت B خاطره خواهد کرد( چرا؟) 

 6- اگر این کار خارج از سلول های بدن انسان انجام شده باشد باید ویروس های جدید را استخراج کرده و به عنوان واکسن استفاده کرد. 

قارچ های میکوریزا ازجمله فراوانترین قارچ های همزیست با گیاهان هستند که به سودمندیهای فراوان ، مانند تولید کودهای بیولوژیکی قابل جذب کردن عناصرغذائی بخصوص فسفر و مبارزه ی بیولوژیکی با آفات محصولات زراعی و باغی دارای جایگاه ویژه ای درکشاورزی هستند . بعضی میکروارگانیسمها ازنظر بیولوژیکی درکشاورزی ازارزش بالائی برخوردارند و میتوان ادعا کرد که ابزار یک کشاورزی پایدار هستند وازجمله درتولید کودهای بیولوژیکی ، قابل جذب کردن عناصرغذائی و مبارزه بیولوژیکی با دشمنان طبیعی محصولات زراعی نقش دارند.

همزیستی میکوریزائی رابطه ای پویا و مسالمت آمیز بین سیستم ریشه ای گیاه و دسته ای خاص ا زقارچ های خاکزی به نام Mycorrliza (VAM) Veshcular Arbuscular فراوانترین و معمولترین قارچهای همزیست در خاک بوده و قادرند با بیش از 90% گونه های گیاهی ارتباط همزیستی برقرار کنند . بیشترین اثر سودآور قارچهای میکوریزائی بهبود وضع تغذیه ی گیاه میزبان بخصوص درمورد فسفر است . این قارچها درخاکهائی که غلظت عناصر غذائی آنها (به ویژه فسفر ) کم تا متوسط باشد ، قادرند نیاز فسفری گیاه میزبان را تامین کنند بطوریکه نیازی بمصرف کودهای شیمیائی فسفره نباشد از اینرو به قارچهای میکوریزا " کود بیولوژیکی " نیز گفته میشود . این قارچها در شرکت با یک تعامل سه گانه خاک – قارچ – گیاه قادرند فوائد دیگری را برای گیاه میزبان فراهم کنند که اهم آنها عبارتند از : افزایش مقاومت گیاه به امراض ، تشدید تثبیت بیولوژیکی نیتروژن ، افزایش مقاومت گیاه در مقابل خشکی و تشدید میزان فتوسنتز .

ازجمله محدودیتهای موجود در گسترش استفاده از میکوریزا برای افزایش رشد گیاهان میتوان به رشد نسبتا آهسته قارچهای اکتومیکوریزا ( میکوریزای خارجی ) و خصوصیت منحصر به فرد این قارچها اشاره کرد که تولید انبوه مواد تلقیحی حاصل از انرا محدود میکند . درصورتیکه بتوان هاگهای قارچهایVAMرا واداربه رشد درمواد غذایی و تولید میسلیومهای فراوان کرد این امکان وجود دارد که بتوان در عمل تلقیح از باکتریهای تثبیت کننده ی نیتروژن وقارچهای VAM بطور مشترک در مقیاس گسترده ای استفاده کرد .اگر بتوان با کمک مهندسی ژنتیک ژنهای ناقل تثبیت نیتروژن (ژنهای نیف ) را به قاچهای VAM منتقل کرد ، میتوان دو خصوصیت مهم عمل تثبیت بیولوژیکی نیتروژن و افزایش حلالیت فسفات را در یک میکروارگانیسم ایجاد کرد. این توانائی بیولوژیکی هنوز در حد یک اندیشه و تفکر است و شاید در اینده ای نه چندان دور به واقعیت بیانجامد.


 

نوکلئوزوم دو رشته DNA را،( که به هر رشته اسید نوکلئوتید می گویند)به دور خود میپیچد. برای معنی شدن DNAیعنی تبدیل شدن به mRNA باید دو رشته از هم باز شده و رونویسی اغاز شود.البته از روی رشته راست گرد.پس نتیجه می شود در هنگام رونویسی واحد ساختاری نوکلئوزوم وجود ندارد.
که این حالت در زمانی از طول عمر سلول است که سلول در حال رشد و رسیدن به اندازه ای برای تقسیم دوباره است که بعد از رسیدن به اندازه مورد نظر کروماتین ها از روی خود شروع به تکثیر می کنند که هر رشته را کروماتید گویند. که با فشرده و ضخیم شدن تبدیل به کروموزم می شوند.فقط در زمانی که اجازه برای تبدیل شدن یک سلول به دو سلول داده شود کروموزوم دیده می شود.
پس پروتئین های هیستونی هم در ساختار کروماتین دیده می شون و هم در ساختار کروموزوم .پس نمی توانیم بگوییم کروماتین نوکلئوزوم ندارد ولی می توانیم بگوییم ژن در حال رونویسی نوکلئوزوم ندارد.

گل های رنگارنگ
 

 گل های رنگارنگ

 گل های رنگارنگ

 گل های رنگارنگ

 گل های رنگارنگ

 گل های رنگارنگ

 گل های رنگارنگ

 گل های رنگارنگ

 گل های رنگارنگ

 گل های رنگارنگ

 گل های رنگارنگ

 

 

 

 

اولین مرحله مهم در همانندسازی DNA شناسایی جایگاه شروع همانندسازی و شکستن پیوندهای هیدروژنی میان بازهای دو رشته موازی ناهمسو است. این رویداد ابتدا در مناطق غنی از نوکلئوتیدهای A و T رخ می دهد. دلیل این امر پیوندهای هیدروژنی کمتر میان آدنین و تیمین (2 پیوند) در مقایسه با گوانین و سیتوزین (3 پیوند) است. آنزیم هلیکاز مسئول شکستن پیوندها و باز کردن دو رشته از هم می باشد. نقطه ای که فرآیند همانندسازی از آن شروع می شود، نقطه آغاز همانندسازی (origin of replication) نام دارد و ساختاری که در این منطقه ایجاد می شود به چنگال همانندسازی (replication fork) معروف است. یکی از مهم ترین مراحل شامل اتصال آنزیم RNA پریماز (RNA primase) در نقطه شروع روی زنجیره الگو می باشد. این آنزیم با ایجاد یک RNA کوچک جلوی رشته الگو، در ابتدای فرآیند همانندسازی، یک انتهای 3´-OH آزاد بوجود می آورد تا آنزیم DNA پلیمراز از آن به عنوان نقطه آغاز استفاده نماید. پس از شروع همانندسازی مرحله ادامه طویل سازی رشته انجام می شود که شامل اضافه شدن نوکلئوتیدهای مکمل به ترتیب جلوی الگو می باشد. از آنجا که دو رشته DNA موازی ناهمسو هستند، یکی از رشته ها در جهت 5َ → 3َ و رشته دیگر در جهت 3َ → 5َ می باشد. در صورتی که سنتز DNA تنها در جهت 3َ → 5َ انجام می شود. رشته ای که در مقابل رشته الگوی 5َ → 3َ سنتز می شود به صورت ممتد و در جهت 3َ → 5َ پیش می رود و به رشته رهبر (leading strand) معروف است در صورتی که رشته دیگر که در مقابل رشته 3َ → 5َ سنتز می شود به صورت قطعات ناپیوسته به نام قطعات اکازاکی در جهت 3َ → 5َ از منطقه ای جلوتر سنتز شده و بعداً به هم متصل می شوند تا رشته کامل را بوجود آورند. این رشته به رشته پیرو (lagging strand) معروف است. آنزیم های DNA پلیمراز دیگر و آنزیم هلیکاز با کمک یکدیگر عمل برداشت قطعات RNA پرایمری، پر کردن جای خالی و در نهایت اتصال میان قطعات اکازاکی را برعهده دارند.  در انتهای مرحله طویل سازی، مرحله خاتمه همانندسازی رخ می دهد. این مرحله زمانی اتفاق می افتد که آنزیم DNA پلیمراز به انتهای رشته های الگو می رسد. آنزیم و فاکتورهای پروتئینی کمکی از DNA جدا می شوند و یک مولکول DNA دو رشته ای والدی به دو مولکول DNA دو رشته ای دختری کاملاً یکسان تبدیل می شوند.

 

      1- اگر ژن M نسبت به m و ژن H نسبت به h غالب باشد، فنوتیپ کدام دو ژنوتیپ زیر شبیه به هم خواهد بود؟  

الف) MmHH, MmHh         ب) MMhh, MMHh             ج) mmhh, Mmhh         د) mmHh, MMHH  

2- فرض کنید سه گروه خونی برای انسان ممکن است و میزان ووقع انها در جمعیت مساوی است. احتمال یکسان بودن گروه خونی سه فرد که بطور تصادفی از جمعیت انتخاب شده اند چیست؟ (ک68)                                    الف)                ب)                          ج)                            د)    

3- از خود لقاحی نخود فرنگی دانه زرد ناخالص چه نسبتهایی بدست می آید؟   الف) 100% زرد                ب)  زرد،  سبز                    ج)  زرد،  سبز                    د)  سبز،  زرد  

4- در بین فرزندان زوجی که ژنوتیپ گروه خونی آنهاIB و IA IA است کدام دو گروه خونی را نمی توان انتظار داشت؟   الف) A و B                        ب) AB و O                   ج) A و AB                    د) B و O   پ

5- از پدر و مادری سالم، فرزندی با بیماری خاصی که بصورت مغلوب منتقل می شود بوجود آمده است. احتمال آنکه دو فرزند بعد خانواده نیز مبتلا به این بیماری باشند، چقدر است؟                                                                  الف)                 ب)                          ج)                          د)     

6- با ژنوتیپ RrDd نسبت گامتهای تولید شده rd کدام است؟                                                                             الف)                 ب)                            ج)                            د)  

7- فردی با ژنوتیپ AaBbCcDDEe چند نوع گامت ایجاد می کند؟                                                                           الف) 2                               ب) 8                            ج) 16                           د) 64   8- از والدین با ژنوتیپ aaBb x AaBb چه نسبتی از افراد F1 فنوتیپ AB دارند؟                                                                          الف)                              ب)                            ج)                           د)   9- از آمیزش mmhh x MmHh چه نسبتی از افراد حاصل ژنوتیپ جدید خواهند داشت؟                                الف)                              ب)                            ج)                            د)                                10 -هر گاه دو خوکچه هندی که به صورت AAbb و aaBB هستند، با هم آمیزش کنند، در نسل دوم به ترتیب از راست به چپ چند نوع ژنوتیپ و غنوتیپ میان زاده ها مشاهده می شود؟                                          الف) 3و1               ب) 4 و2                                   ج) 9و 4                                    د) 16و 9   11- در وراثت یک جفت صفت وقتی که رابطه غالب و مغلوبی وجود نداشته باشد در F2 چند نوع ژنوتیپ و چند نوع فنوتیپ بوجود می آید؟ (ک65)                                                                                                              الف) 3 و 2             ب) 3و 4                                   ج) 3 و 3                       د) 2و 3   12- از خود لقاحی AaBb چه نسبتی از فرزندان فقط یک صفت غالب را نشان می دهد؟                                                          الف)                              ب)                            ج)                           د)   13- زنی با گروه خونی AB با فردی از گروه خونی B که ناخالص است ازدواج می کند، احتمال اینکه پسری با گروه خونی B بدنیا بیاورند، چقدر است؟                                                                                                                                الف)                 ب)                            ج)                            د)   14- اگر زنی ناقل هموفیلی و زال با مردی سالم که ناقل زالی است ازدواج کند، چقدر احتمال دارد که فرزند اول آنها دختری زال و ناقل هموفیلی باشد؟                                                                                                                 الف)                              ب)                            ج)                          د)   15- اگر در یک جامعه از هر 20 کرومزوم X یکی حامل ژن کوررنگی باشد، نسبت زنان کوررنگ در جامعه چقدر است؟   الف)            ب)                           ج)                       د)  

16- نوع بیماری مقابل را مشخص کنید. (ک72)                                                                                الف) اتوزومی مغلوب   ب) اتوزومی غالب   ج) وابسته به جنس مغلوب      ج) وابسته به جنس غالب    

17- نوع بیماری مقابل را مشخص کنید. (ک72)                                                                           الف) اتوزومی مغلوب        ب) اتوزومی غالب   ج) وابسته به جنس غالب      ج) وابسته به جنس مغلوب  

 18-  فرزند اول یک خانواده زال و فرزند دوم به بیماری فنیل کتونوری مبتلا است اگر پدر و مادر هر دو سالم باشند، چقدر احتمال دارد که فرزند بعدی هر دو بیماری را داشته باشد؟                                                الف)                ب)                          ج)                           د)  

19- مردی به بیماری کم خونی داسی شکل و همسرش به کوررنگی مبتلا است، احتمال تولد کدام فرنزد بیشتر است؟                          الف) پسر مبتلا به کور رنگی                          ب) دختر مبتلا به کوررنگی   ج) پسر مبتلا به کم خونی داسی شکل               د) دختر مبتلا به کم خونی داسی شکل  

20- برای تعیین صفتی در جمعیت 3 نوع آلل وجود دارد، اگر یکی از آلل ها بر دوتای دیگر غالب بوده و دومی و سومی رابطه هم توانی داشته باشند، در این جمعیت چند نوع فنوتیپ وجود دارد؟                                     الف) 4      ب) 6                            ج) 3                             د) 5  

21- آللهای 1 و 2 و 3 و 4 در رنگ موی جمعیت خوکچه ها هندی دخالت دارند. الل یک بر همه آللها و آلل 2 بر الل 3و 4 و آلل 3 تنها بر آلل 4 غالب است. چند نوع فنوتیپ در چنین جمعیتی قابل پیش بینی است؟         الف) 4                               ب) 8                            ج) 10                           د) 16                  

22- اگر مردی با گروه خونی AB که به هموفیلی و فنیل کتونوری مبتلا است با خانمی با گوه خونی O که برای دو صفت هموفیلی و فنیل کتونوری هتروزیگوت است، ازدواج کند، چه نسبتی از فرزندان آنها دخترانی با گروه خونیB و مبتلا به یک بیماری خواهند بود؟                                                                                 الف)                              ب)                            ج)                           د)

  23- از خود لقاحی گیاهی با ژنوتیپ  در نسل اول چند نوع ژنوتیپ و چند نوع فنوتیپ حاصل می شود؟       الف) 9و 3              ب) 3و 2                                   ج) 4و4                         د) 3و2                   24- در آمیزش  به ترتیب از راست به چپ چند نوع ژنوتیپ و چند نوع فنوتیپ انتظار می رود؟                     الف) 4و 4              ب) 2و2                                    ج) 8و3                         د) 9و4                      25 - موجودی با ژنوتیپ  Aa چند نوع گامت تولید می کند؟                                                                  الف) 8                               ب) 16                          ج) 32                           د) 4                      26 -در دودمانه مقابل احتمال حامل بودن فرد مورد سؤال چقدر است؟                                               الف)                              ب)   ج)                                 د)                                                     27- در وراثت یک صفت که رابطه غالب و مغلوبی وجود ندارد در F2 چند نوع پنوتیپ و فنوتیپ حاصل می شود؟   الف) 3و2               ب) 3و3                                    ج) 2 و 3                       د) 2و 2                 28- کدام فرد هموزیگوت است:                                                                                                الف) Aabb                        ب) aabb                      ج) aaBB                       د) AaBb                       29- برای گروههای اصلی خون انسان (بودن در نظر گرفتن RH) چند نوع ژنوتیپ و فنوتیپ وجود دارد؟   الف) 9-4               ب) 6-4                         ج) 9-6                         د) 6-6                                    30- اگر آللهای A و B همتوان باشند از آمیزش روبرو چند فنوتیپ حاصل می شود؟                                 الف) 1                               ب) 3                            ج) 2                             د) 4                  31- وراثت کدام صفت توسط آللهای چندگانه است؟                                                                    الف) رنگ پوست                 ب) رنگ چشم                 ج) گروه خونی                د) عامل RH               32 - اگر فراوانی آللهای گروه خونی یکسان فرض شود فراوانی افرادی که هر دو نوع آنتی ژن را تولید می کنند چقدر است؟   الف)                              ب)                            ج)                            د)              33- اصل اول مندل در کدام مرحله تقسیم میوز به وقع می پیوندد؟                                                   الف) آنافاز II                       ب) آنافاز I                     ج) متافاز I                     د) متافاز II              34- در انسان کدام توسط چندین جفت ژن کنترل نمی شود؟                                                         الف) گروه های اصلی خون               ب) قد                ج) وزن                         د) رنگ پوست             35- از آمیزش روبرو AABbcc X AaBbCc چند نوع ژنوتیپ حاصل می شود؟                                         الف) 27                            ب) 12                          ج) 61                           د) 8                     36- در دودمانه مقابل نوع صفت را مشخص کنید.                                                                        الف) آتوزومی- غالب     ب) آتوزومی- مغلوب   ج) وابسته به جنس- غالب       د) وابسته به جنس- مغلوب   37- در دودمانه مقابل نوع صفت و احتمال هتروزیگوت بودن فرد علامت گذاری شده را تعیین کنید.              الف) آتوزومی-                            ب) وابسته به جنس-   ج) آتوزومی-                  د) وابسته به جنس-   38- اگر ژنوتیپ والدین بصورت روبرو باشد احتمال به وجود آمدن فرزند هتروزیگوت چقدر است؟ AaBb x aaBb   الف)                              ب)                            ج)                            د)                               39- وادلینی با گروه خونی مشابه دارای فرنزدانی به سه نوع گروه خونی شده اند احتمال اینکه این والدین دارای پسری با گروه خونی A باشند چقدر است؟                                                                        الف)                 ب)                            ج)                             د) چنین امری غیر ممکن است.       40- یک گیاه میمونی صورتی پایه بلند (ناخالص) را با گیاه میمونی قرمز پایه کوتاه آمیزش می دهیم چه نسبتی از بوته های نسل اول پایه بلند و صورتی هستند؟                                                                          الف)                              ب)                            ج)                            د)                                   41- از 30 نفر افراد یک کلاس 10 نفر چشم آبی دارند احتمال اینکه اولین نفری که از کلا خارج می شود چم آبی باشد چقدر است؟   الف)                 ب)                            ج)                            د)             42-  کدامیک از جانداران زیر می تواند نسبت به یک صفت وابسته به جنس هتروزیگوت باشد؟   الف) پروانه نر                     ب) ملخ نر                      ج) مرد مبتلا به سندرم داون                      د) مرغ                43- با توجه به دودمانه زیر احتمال اینکه فرزند سوم این خانواده که با علامت سؤال مشخص شده است پسری بیمار باشد چقدر است؟   الف)                              ب)   ج)                                 د)                    44- در (Biston betularia) رنگ بال صفتی وابسته به جنس و طول بال صفتی آتوزومی است در آمیزش مقابل علامت سؤال چه کسری را نشان می دهد؟   الف)                   ب)              ج)                       د)   45- زنی سالم که نسبت به بیماری کورونگی هتروزیگوت است با مردی کوررنگ ازدواج می کند اجتمال متولد شدن پسر و دختر کوررنگ در این خانواده چگونه است؟                                                                الف)  پسرها و  دختر ها کوررنگ     ب)  دخترها و  پسرها   ج) پسرها و  دخترها   د) تمام پسرها و  دخترها   46- با توجه به دودمانه زیر کدام ژن نمی تواند در تولد بیماری نقش داشته باشد؟   الف) غالب اتوزومی             ب) غالب وابسته به جنس   ج) مغلوب وابسته به جنس                  د) مغلوب آتوزومی                       47- دودمانه زیر چه نوع بیماری را نشان می دهد؟                                                                       الف) آتوزومی غالب             ب) آتوزومی مغلوب   ج) وابسته ه جنس غالب       د) وابسته به جنس مغلوب   48- بیماری مورد نظر دودمانه رویرو چگونه صفتی است؟                                                                الف) آتووزمی غالب       ب) وابسته به جنس غالب   ج) آتوزومی مغلوب        د) وابسته به جنس مغلوب       49- بیماری PKU (فنیل کتونوریا) نوعی اختلال مادرزادی در متابولیسم فنیل آلانین است دودمانه زیر مربوط به خانواده ای ات که دچار این بیماری است. شیوه وراثت PKU چیست؟                                                الف) آتوزومی غالب             ب) آتوزومی مغلوب  ج) وابسته به X غالب            د) وابسته به X مغلوب         50- در دودمانه سؤال قبل اگر III3 و III4 با هم ازدواج کنند احتمال اینکه نخستین فرزند آنها دچار PKU باشد چقدر است؟   الف)                              ب)                            ج)                            د)                51- در کدام دودمانه بماری توارث وابسته به جنس غالب تبعیت می کند؟                                               الف                                 ب)                              ج)                                                      د)   52- دودمانه مقابل د مورد کدام بیکاری صدق نمی کند؟                                                                الف) هانتینگتون                   ب) PKU (فنیل کتونوریا)   ج) تالاسمی                         د) هموفیلی          53- در دودمانه مقابل الگوی توارث با کدام بیماری همخوانی دارد؟                                                   الف) هانتینگتون          ب) PKU (فنیل کتونوریا)   ج) تالاسمی                         د) هموفیلی                54- با توجه به دودمانه مقابل کدام بیماری متعلق به این دودمانه می باشد؟                                         الف) هانتینگتون                               ب) کوررنگی   ج) زالی                                         د) هموفیلی   55- دودمانه مقابل از کدام الگو تبعیت می کند؟                                                                         الف) وابسته به X غالب            ب) آتوزومی غالب   ج) وابسته به X مغلوب              د) آتوزومی مغلوب   56- اگر صفتی غالب وابسته به X باشد در دودمانه مقابل کدام فرد نمی تواند متولد شود؟                      الف) II1                          ب) II2               ج) III1                    د) III2                                      57- با توجه به دودمانه ی مقابل احتمال اینکه پدر و مادری که در نسل II هستند دارای فرزندی باشند که بیماری مورد نظر را نشان دهد چقدر است؟ (فراوانی آلل ها یکسان است)                                                                     الف)                                          ب)   ج)                                             د)   58- زنی با موی موج دار، بیماری هانتینگتون، قادر به لوله کردن زبان، مکانیسم انعقاد خون طبیعی حداکثر چند نوع گامت می تواند تولید کند؟                                                                                                    الف) 8                               ب) 4                            ج) 16                           د) 2                    59- زنی سالم که دارای پدری سالم و مادری هانتینگتون بوده و از نظر دید رنگ و مکانیسم انعقاد خون طبیعی است حداقل و حداکثر چند نوع گامت تولید می کند؟                                                                    الف) 1و2               ب) 2و2                                    ج) 2و4                         د) 1و4                   60- در وراثت کدایک از صفات زیر در گامت هر فرد بیش از یک نوع آلل وجود دارد؟   الف) گروه خونی                  ب) موی مجعد                ج) هانتینگتون                 د) رنگ پوست                                               61- در آمیشز گل میمونی قرمز با گل میمونی سفید در F2 چه نسبتی از گلها صفتی را نشان می دهند که با والد خود متفاوت است؟   الف)                              ب)                            ج)                            د)       62- درصد فراوانی صفتی که وابسته به جنس و تحت کنترل ژن مغلوب می باشد در قناریها چگونه است؟   الف) در نرها بیشتر  ب) در ماده ها بیشتر        ج) در هر دو جنس یکسان             د) بستگی به محیط   63- یک صفت سه آللی، وابسته به جنس و بدون رابطه غالب و مغلوبی در مرغ، چند نوع ژنوتیپ و چند نوع فنوتیپ می تواند داشته باشد؟   الف) 3و3               ب) 6و6                                    ج) 6و3                         د) 3و2   64- در مورد صفتی سه آللی و وابسته به جنس، تنوع ژنوتیپ در کدام جاندار بیشتر است؟   الف) مرغ                           ب) ملخ ماده                   ج) مرد                          د) بید ماده            65- کدام طرح کروموزومی زیر می تواند دو نوع فنوتیپ به نسبت مساوی تولید کند؟                الف)                                                                      ب)   ج)                                                             د)   66- صفتی آتوومی و 3 آللی در مرغ و خروس به رتیب چند نوع ژنوتیپ دارد؟                                          الف) 3و6               ب) 6و6                                    ج) 6و3                         د) 1و2                      67- در کدام بیماری تعداد نوکلئوزومهای بیشتری مشاهده می شود؟                                                 الف) داون              ب) آنمی داسی شکل        ج) هانیتنگتون                 د) تالاسمی                           68- در کدام بیماری با فرمول کروزموزمی AaBb X AaBb آمیزش انجام داده و دو نوع فنوتیپ در F1 ایجاد شود معرف این است که:   الف) از اصل اول مندل تبعیت نکرده اند                      ب) صفت وابسته به جنس است   ج) از اصل دوم مندل تبعیت نکرده اند             د) فنوتیپ وابسته به محیط بوده است.                           69- کدامیک از افراد زیر می تواند هتروزیگوت باشد؟   الف) زال                            ب) زن هموفیل               ج) تالاسمی ماژور                       د) لاله گوش چسبیده      

      گام به گام ژنتیک در امتحان نهایی  

    1- پژوهش های مندل

  1- از آمیزش نخود فرنگی پابلند دانه صاف که در هر دو صفت خالص است با نخود فرنگی پا کوتاه دانه چروکیده ژنوتیپ والدین و زاده ها را بنویسید. ( 75/0 )                                                                                                                             شهریور 81                                                                            2- اصطلاحات زیر را تعریف کنید: ( 1 )                                                                                                      دی 82   الف ) آمیزش مونوهیبریدی                   ب ) ژن غالب                       ج ) ژنوتیپ                  د ) هتروزیگوس                                                                                                            3- اصطلاحات زیر را تعریف کنید . ( 1 )                                                                                                   شهریور 84   الف ) خودلقاحی                                         ب ) صفت اتوزومی                        4- اصطلاحات زیر را تعریف کنید ( 75/0 )                                                                                                دی 86   الف ) آمیزش مونوهیبریدی                                 ب ) فنوتیپ  

2- نظریه مندل   1- قانون جور شدن مستقل ژن ها را بنویسید ( 5/0 )                                                                                  مرداد82 – خرداد85  

2- نظریه درهم آمیختگی صفات را تعریف کنید. ( 5/0 )                                                                                    شهریور 83

  3- الف ) قانون تفکیک ژن ها را بنویسید. ( 1 )                                                                                                 دی 84

  ب ) آمیزش دی هیبریدی چه نوع آمیزشی است؟  

4- قانون دوم مندل ( جور شدن مستقل ژن ها ) : ( 5/0 )                                                                                    خرداد87   الف ) در مورد چه نوع آمیزشی صادق است ؟   ب ) در مورد کدام ژن ها درست است؟  

5- قانون تفکیک ژن های مندل را بنویسید( 5/0 )                                                                                             شهریور 89    

3- احتمال و وراثت  

1- صفات وابسته به جنس را تعریف کنید. ( 5/0 )                                                                                            خرداد81

  2- در نخود فرنگی الل های A و b به ترتیب مربوط به زردی دانه ( غالب ) و چروکیدگی دانه ( مغلوب )هستند. با ایستفاده از مربع پانت مسئله زیر را حل نمایید. ( 1 )                                                                                                                     خرداد81  

از خود لقاحی نخود فرنگی با ژنوتیپ AABb چه نسبتی از زاده ها از نظر فنوتیپی حالت چروکیدگی را نشان می دهند؟( نوشتن راه حل الزامی است )  

  3- در خانواده ای  که والدین سالم باشندفرزند زالی بدنیا آمده است : ( 5/1 )                                                             دی 81   الف ) ژنوتیپ والدین را بنویسید   ب ) ژنوتیپ فرزندزال را بنویسید   ج ) احتمال اینکه در این خانواده فرزندی سالم به دنیا بیاید چقدر است ؟

  4- کدامیک از مفاهیم زیر درست و کدامیک نادرست است ؟ ( 1 )                                                                        خرداد82   الف ) اگر یک فرد غالب هموزیگوت با یک فرد مغلوب آمیزش کند ممکن است بعضی از زاده ها فنوتیپ مغلوب را نشان دهند  

ب ) از آمیزش دو فرد غالب ناخالص (Bb) احتمال پیدایش زاده مغلوب 25 درصد است  

ج ) اگر فردی با گودی چانه و هتروزیگوت( Dd  ) با فردی فاقد گودی چانه ( dd ) آمیزش کنداحتمال تولد فرزندی با گودی چانه 50 درصد است    

د ) آلل IAو IB که در کنترل گروه خونی دخالت دارند دارای رابطه غالب ومغلوبی هستند  

5- در دودمانه به چه فردی ناقل گفته می شود؟ ( 5/0 )                                                                             مرداد82 – شهریور 85  

  6- در خرگوش الل های B   و b به ترتیب مربوط به رنگ سیاه ( غالب ) و رنگ قهوه ای ( مغلوب ) هستند با استفاده از مربع پانت مسایل زیر را حل کنید: ( 1 )                                                                                                                             دی 83  

الف ) در آمیزش یک فرد ناخالص با یک فرد خالص مغلوب  ( bb ) احتمال ببوجود آمدن یک فرزند ناخالص چقدر است ؟  

ب ) از آمیزش یک فرد ناخالص با یک فرد خالص مغلوب احتمال بوجود آمدن یک فرد خالص غالب چقدر است؟    

7- آمیزش آزمون به چه منظوری صورت می گیرد ؟ ( 5/0 )                                                                      خرداد84 – شهریور 85  

8- هموفیلی نوعی بیماری وابسته به جنس است و ژن آن روی کروموزوم X قرار دارد اگر پدر سالم و مادر ناقل باشد ( با رسم مربع پانت ) ژنوتیپ ها و فنوتیپ جدید مورد انتظار در فرزندان را بنویسید. ( 1 )   H ژن فرد سالم     h ژن مولد هموفیلی                       خرداد84

  9- فرض کنید آمیزش آزمون در انسان امکان پذیر باشد ژنوتیپ مجهول یک گروه خونی را چگونه تعیین می کنند؟ ( 1 )     خرداد86  

10- چرا در زنان اثر یک الل مغلوب که بر روی کروموزوم X قرار دارد ظاهر نمی شود؟ ( 5/0 )                       شهریور 86 – شهریور 87

 11- در کدام یک از فنوتیپ های زیر برای تعیین ژنوتیپ بایستی آمیزش آزمون انجام داد؟ ( 25/0 )                               خرداد87  

12- دودمانه روبه رو در مورد بیماری زالی در نظر گرفته شده است . فرد شماره 1 با مرد کاملا سالم ( خالص ) ازدواج می کند احتمال این که اولین  فرزند آنها پسر سالم باشد چه قدر است ؟ ( با راه حل)( 75/0 )                                                            شهریور88  

13-  از خود لقاحی نخود فرنگی گلبرگ ارغوانی ، دو نوع فنوتیپ در فرزندان ایجاد شده است : ( 75/0 )                       دی 88   الف – ژنوتیپ والدین (P) را بنویسید   ب- فنوتیپ فرزندان را مشخص کنید

  14- دود مانه روبه رو مربوط به بیماری تالاسمی می باشد به سوالات زیر پاسخ دهید: ( 75/0 )                                    دی 88   الف- نحوه وراثت این بیماری آتوزومی است یا وابسته به جنس؟   ب- ژنوتیپ والد شماره 2 را مشخص کنید   ج- احتمال تولد فرزند شماره 4 چقدر است  

15- با توجه به دود مانه روبه رو پاسخ دهید: ( 5/0 )                                                                                 خرداد89   الف- توارث بیماری مورد نظر چگونه است ؟   ب- احتمال تولد فرد مشخص شده را بنویسید   16- با  توجه به دودمانه روبه رو پاسخ دهید: ( 75/0 )                                                                                    شهریور 89   الف- نوع توارث بیماری مورد نظر چگونه است ؟   ب- احتمال تولد فرد شماره 4 چقدر است ؟   چ- ژنوتیپ فرد شماره 2 را بنویسید.      مرد بیمار                        زن بیمار   4- رابطه ی غالب ومغلوبی مربوط به همه ی الل ها نیست.  

1- صفات چند ژنی را همراه با ذکر مثال تعریف کنید. ( 1 )                                                                              خرداد81  

2- کدامیک از مفاهیم زیر صحیح و کدامیک غلط است ؟ ( 25/1 )                                                             شهریور 81 – خرداد83  

الف ) در افرادی با گروه خونی AB فنوتیپ نشان دهنده ژنوتیپ است.  

ب ) علت بیماری هانتینگتون خرابی تدریجی بافت مغز در میان سالی است.  

ج ) وزن آدمی توسط یک جفت ژن الل کنترل می شود  

د ) تشخیص ژنوتیپ صفات غالب از طریق آمیزش آزمون ممکن است  

ه ) اسب هایی با موی قرمز و سفید مثالی از غالب ناقص می باشد.  

3- به سوالات زیر در مورد صفت سه اللی گروههای خونی پاسخ دهید : ( 5/1 )                                                      دی 81  

الف ) برای این صفت چند نوع ژنوتیپ در افراد می توان انتظار داشت؟  

ب ) چرا در افرادی که ژنوتیپ IAIB دارند گروه خونی AB خواهند داشت؟  

ج ) افرادی که گروه خونی Aدارند ( فنوتیپ A  ) چه ژنوتیپ هایی ممکن است داشته باشند؟  

4- در جاهای خالی کلمات مناسب بنویسید. ( 1 )                                                                                          خرداد82  

الف ) برای تعیین ژنوتیپ فردی که فنوتیپ غالب یک صفت را نشان می دهد از روش .................. استفاده می کنیم  

ب ) اگر فردی آنزیم لازم برای تبدیل اسید آمینه فنیل آلانین به تیروزین را نداشته باشد مبتلا به بیماری................. است  

ج ) چرا در جمعیت آدمی فراوانی مردان هموفیل بیشتر از زنان هموفیل است ؟

  5- از آمیزش گاو مو قرمز تیره ی خالص ( RR ) با گاو موسفید خالص ( WW ) همه ی افراد نسل اول دارای موی قرمز روشن هستند.  

الف ) این نوع الگوی وراثتی چه نام دارد؟ (1 )                                                                                              مرداد82  

ب ) در صورت آمیزش افراد نسل اول نسبت های فنوتیپی مورد انتظار در F2 را بنویسید.  

6- بیماری فنیل کتونوریا : (75/0 )                                                                                                              دی 82  

الف ) اتوزومی است یا وابسته به جنس ؟                            

ب ) الل آن غالب است یا مغلوب؟  

ج ) چرا افراد مبتلا دچار عقب ماندگی ذهنی می شوند؟  

7- در آمیزش ( IBi×IAi ) مطلوبست : ( 1 )                                                                                                 دی 82  

الف ) ژنوتیپ فرزندان  

ب ) احتمال بوجود آمدن پسری با گروه خونی O  

8- اختلال های ناشی از داسی شدن گلبول های قرمز در افراد مبتلا به این بیماری را بنویسید. ( 5/0 )                             شهریور 83  

9- کدام فنوتیپ های گروه خونی نشان دهنده ی ژنوتیپ این صفت است ؟ پاسخ خود را با ذکر دلیل بنویسید ( 1 )               دی 83  

10- هم توانی چه تفاوتی با غالب ناقص دارد ؟ ( 5/0 )                                                                 خرداد84- دی 85- شهریور 86  

11- در خانواده ای که پدر و مادر تالاسمی مینور دارند. ژنوتیپ ها و فنوتیپ های مورد انتظار در فرزندان که با فنوتیپ و ژنوتیپ والدین متفاوت است را بنویسید .  C الل طبیعی            c الل تالاسمی ( 1 )                                                          شهریور 84- دی 85

همه ي مهره داران ساكن خشكي داراي چهار پرده در اطراف جنين به نام هاي كوريون ، آمنيون ، آلانتوئيس و كيسه ي زرده هستند.اين پرده ها جزء خود جنين نيستند و در هنگام تولد از آن جدا مي شوند.نقش آن ها حفاظت از جنين در طول مدت رشد ، تأمين غذا و اكسيژن و كمك به دفع مواد زايد است.(در تخم پرندگان و خزندگان كوريون به صورت پرده اي نازك به سطح داخلي پوسته ي آهكي چسبيده است).در پستانداران ، كوريون به ديواره ي رحم مي چسبد. آلانتوئيس ضمن تكامل لوله ي گوارشي حاصل مي آيد.كار آلانتوئيس ، كه اندامي كيسه مانند است در خزندگان و پرندگان دفع مواد زايد و در پستانداران ، كمك به جذب مواد غذايي است.كيسه ي زرده هم مانند آلانتوئيس از لوله ي گوارش حاصل مي آيد.در جانوراني كه زرده توليد مي كنند ، اين كيسه دور زرده را مي گيرد و اين ماده را به مصرف رشد جنين مي رساند.با آن كه در تخمك آدمي زرده اي وجود ندارد ، كيسه ي زرده پديد مي آيد و فقط ديواره هاي آن به منزله ي جايگاه موقتي تشكيل گلبول هاي خوني عمل مي كنند. آمنيون ، داخلي ترين پرده ي اطراف جنين است.البته اين پرده مستقيماً به بدن جنين نمي چسبد و فضاي بين جنين و آمنيون كه به حفره ي آمنيوتي معروف است از مايعي آب مانند به نام مايع آمنيوتي پر مي شود ، كه خود از ترشحات آمنيون است.جنين مهره داران ساكن خشكي در درون اين استخر اختصاصي پرورش مي يابد.مايع آمنيوتي ، مانع خشك شدن بدن جنين مي شود ودر عين حال جلوي آسيب حاصل از وارد آمدن ضربات احتمالي را هم مي گيرد.همچنين ايم مايع به جنين تا حدي آزادي حركت مي دهد.به طور طبيعي ، پرده ي آمنيون اندكي قبل از زايمان مي تركد و حدود يك ليتر مايع آمنيوتي را آزاد مي كند.

ديابت مضاعف :

 اين اصطلاح گاهي اوقات براي افرادي بکار مي رود که هم ديابت نوع يک  را نشان مي دهند و هم به مرور زمان نسبت به انسولين مقاوم مي شوند و در واقع به ديابت نوع دو هم مبتلا می شوند .

ديابت نوع 3 :

  مشخص شده است که مغز هم انسولين ترشح مي کند و کاهش سطح انسولين مغزبا بيماري آلزايمر رابطه دارد . به اين کاهش انسولين مغز , ديابت نوع (3) گفته مي شود البته برخي محققان اين اصطلاح را براي افرادي مبتلا به ديابت نوع يک  و نوع دو يا همان ديابت مضاعف هم به کار می برند .

 ديابت فوق کليوي :

  به دلايلي که کاملا روشن نشده است غلظت بالاي گلوکوکورتيکوئيدها (مثلا کورتيزول ) حساسيت بسياري از بافتها و به ويژه عضلات اسکلتي و بافت چربي را نسبت به اثرات تحريکي انسولين روي جذب و مصرف گلوکز کاهش مي دهد . به همين دليل غلظت گلوکز خون گاهي زياد مي شود ( 50 درصد يا بيشتر از حد طبيعي ) که به اين حالت ديابت فوق کليوي گفته مي شود .   

 ديابت حاملگي :

    هورمون سوماتوتروپين جفتي به همراه هورمون رشد که از هيپوفيز مادر ترشح مي شود در زنان باردار عوارضي شبيه به ديابت ايجاد مي کند . اثرات اين دو هورمون در زنان عبارتند از : 1ـ تحريک تجزيه ي چربي ها و افزايش اسيدچرب 2ـ کاهش مصرف گلوکز توسط بافت هاي مادر و بنابراين افزايش قندخون  3 ـ پلي اوري و بنابراين درجاتي از دفع اب و تشنگي  اين اثار شبه ديابت در مادران کمک مي کند که ذخيره ي کافي از گلوکز براي جفت و جنين باقي بماند زيرا اين دو همانند مغز از گلوکز به عنوان سوخت اصلي استفاده مي کنند

ديابت بي مزه :

  اين نوع ديابت در اثر اختلال در ترشح هورمون ضدادراري ( وازوپزسين يا ADH  ) بوجود مي آيد در اين نوع از ديابت حجم ادرار افزايش مي يابد اما سطح گلوکز خون افزايش نمي يابد .

ديابت دارويي :

 که ناشي از مصرف داروهاي ادرار آور مانند تيازيدها مي‌باشد.

سانترومر ها نواحي متراكمي در داخل كروموزوم ها هستند كه باعث اتصال دو كروماتيد خواهري يك كروموزوم مضاعف در حين ميتوز و ميوز مي گردد.

در هنگام ميتوز سانترومر ها بايد تقسيم شوند تا دو كروماتيد خواهري بتوانند به دو قطب سلول حركت كنند.در خلال ميوز1 سانترومر هاي كروماتيد هاي خواهري

 دست نخورده باقي مي مانند اما در حين ميوز 2 آنها مانند ميتوز عمل مي كنند.

در داخل ناحيه سانترومر نواحي متعددي وجود دارد كه رشته هاي دوك به آن متصل مي شود و اين نواحي حاوي ( DNA )و پروتئين مي باشد.

اين محل هاي متصل را كينتوكور مي نامند كه حاوي ( DNA)و پروتئين مي باشد.ترتيب DNAدر اين نواحي (  DNAسانترومر) نامند .

اين ترتيب از يك كروموزوم تا كروموزوم ديگر تغيير مي كند .

اين  نوع DNAحدود 120 جفت بازطول دارد و داراي3 زير واحد مختلفي مي باشد(CED يك تا سه) .موتاسيون در دو زير واحد اول تاثيري در عملكرد سانترومر ندارد

اما موتاسيون در زير واحد شماره 3  به طور كامل توانائي سانترومر را در متصل كردن دو كروماتيد از بين مي برد.بنابر اين زير واحد CED3 بايد به

طور فعال درگير اتصال سانترومر به رشته هاي دوك باشد.كينتوكور جزء پروتئيني نيز دارد كمپلكسي از سه پروتئين كه (CBF3) كه به زير واحد 3CED كينتو كور

متصل مي شود.موتاسيون در ژن سازنده اين پروتئين نيز به طور كامل توانائي سانترومر در اتصال دو كروماتيد را از بين مي برد.

سوالات فرادانشی زیست شناسی و آزمایشگاه  1    "  فصل 4  "       

1        اگر صبحانه ی  شما شامل مقداری نان سبوس دار ،یک لیوان شیرو  20 گرم کره باشد:

الف: گوارش مکانیکی این مواد  در چه بخش هایی از دستگاه گوارش صورت می گیرد؟

ب:کدام یک از مواد تشکیل دهند ه ی این وعده ی غذایی شما ، نیاز به گوارش آنزیمی دارند؟(حد اقل سه گروه از ترکیبات آلی را مشخص کنید. )

ج:چرا ترکیبات آلی مشخص شده در مورد (ب ) باید گوارش آنزیمی داشته باشند؟

د: درشت ملکولی را نام ببرید که دستگاه گوارش شما آنزیمی برای تجزیه آن نداشته باشد؟ اهمیت این درشت ملکول در چیست؟

ذ: کدام یک از  مواد موجود در این وعده ی غذایی شما،نیازی به گوارش ندارندو چرا؟

ر:در گوارش شیمیایی شیر چه آنزیم هایی نقش دارند؟     

2        چرا هر جانورنیاز به محیط مناسب برای گوارش غذا دارد؟این محیط در  هیدر ،پارامسی،تریکودینا و گنجشک چگونه است؟        

3        نقش کیسه ی گوارشی هیدر با نقش کدام گزینه شباهت بیشتری دارد ؟ چرا ؟

الف:معده ی انسان                                             ب: معده ی ملخ       

4        گیاهان به دستگاه گوارش نیاز ندارند.  دلیل چیست؟         

5        در مورد هیدر به سوالات پاسخ دهید.

الف: انواع سلول هایی که در گوارش غذا نقش دارند را نام برده و کار هر یک را بنویسید؟

ب:آیا این جاندار دارای دستگاه گوارش می باشد؟ برای پاسخ خود دلیل ارائه دهید.

ج: هیدر بر خلاف کرم خاکی فاقد عروق خونی برای ا نتقال مواد غذایی است . دلیل چیست؟

6 دریچه هایی که در ابتدا و انتهای مری قرار دارند در چه مواقعی باز و در چه مواقعی بسته هستند ؟ کار این در

یچه  ها چیست؟

7 در برخی از بیماران دریچه ی انتهای مری کاملا بسته نمی شود به مرور زمان دیواره ی بخش های انتهایی مری زخم می شود . به نظر شما دلیل چیست؟        

8 با قطع عصب مری چه اختلالی در انتقال غذا از حلق به مری ایجاد می شود ؟ چرا        

9 دانش آموزی عقیده دارد که حرکات دودی بر خلاف حرکات موضعی" حرکاتی پیوسته "هستند.چه دلیلی می توانید برای این گفته ی وی ارائه دهید.     

10در روده باریک چه نوع حرکاتی باعث جلو راندن مواد می شود ؟چگونگی آن را توضیح دهید.  

11آیا می توان گفت  که دهان فقط در گوارش مکانیکی غذا نقش دارد. چرا؟ برای پاسخ خود دلیل ارائه دهید.       

12اگر یک لقمه ی نان را در دهان بیش از حد معمول نگه دارید شیرین می شود .این نکته  نشان دهند ه ی چه نوع گوارشی است ؟چرا؟       

13آزمایشی طراحی کنید که نشان دهد بزاق حاوی آنزیم تجزیه کننده ی نشاسته است؟                                                                                

14دانش آموزی می خواهد اثر پتیالین بزاق را در تجزیه نشاسته بررسی کند . او در دو لوله ی آزمایش تا ارتفاع 15 میلی متر بزاق می ریزد سپس محتویات لوله ی آزمایش الف را 30 ثانیه می جوشاند و بعد از سرد شدن آن ،به هر دو لوله ، 2 سانتی متر مکعب محلول نشاسته ی 2 در صد اضافه می کند بعد از تکان دادن لوله ها ،آن ها را 10 دقیقه  در دمای 37 در جه بی حرکت قرار می دهد. سپس محلول بندیکت به هر دو لوله ی آزمایش اضافه کرده و محتویات لوله را حرارت می دهد . (محلول بندیکت معرف قند های ساده مثل مالتوز و گلوکز است و در صورت اضافه شدن به قند های ساده و حرارت دادن رسوب آجری رنگ ایجاد می کند.)

الف:  انتظار دارید محتویات کدام لوله ی آزمایش تغییر رنگ دهد؟ چرا؟

ب: نتیجه ی این آزمایش نشان دهنده ی کدام ویژگی آنزیم هاست؟        

15گوارش شیمیایی کدام یک از مواد زیرزودتر آغاز می شود؟ برای پاسخ خود دلیل ذکر کنید؟(در دستگاه گوارش انسان )

الف:گوشت ماهی                        ب: روغن مایع                            ج: گوشت قرمز                  د: برنج

16دانش آموزی معتقد است کـه در انسان تجزیه ی گلوکز درون سلولی ولی هیدرولیز نشاسته برون سلولی است . آیا گفته ی وی درست است ؟( پاسخ با ذکر دلایل کافی )

17در هر یک از جانداران زیر  مواد غذایی گوارش یافته چگونه به همه ی سلو ل های بدن می رسد؟

الف:هیدر                                                 ب:کرم خاکی

18با توجه به مواد زیر به سوالات مربوطه پاسخ دهید.

الف:کلاژن                ب: گلیکوژن                   ج: لیپاز              د:نشاسته

الف: گوارش شیمیایی هر یک از مواد فوق از چه بخشی از دستگاه گوارش آغاز می شود؟

ب: آنزیم های موثر در هیدرولیز هر یک از مواد فوق را مشخص کنید.

ج: مواد حاصل از هیدرولیز هر یک از ترکیبات فوق از چه راهی در روده جذب می شوند؟

د:کدام گروه از مواد  فوق پس از جذب وارد رگ های لنفی می شوند؟ چرا؟

18سلول های غدد بنا گوشی برای ساخت و ترشح پتیالین به چه اندامک هایی نیاز دارند؟ خروج پتیالین از این سلول ها با چه روشی صورت می گیرد؟

20هنگامی که ترشحات روده ی باریک به صورت خالص و بدون بقایای سلولی جمع آوری شوند،آیا حاوی آنزیم خواهند بود؟ چرا؟

21جویدن غذا چه اثری بر گوارش شیمیایی غذا دارد ؟ چرا ؟

22برای هر یک از جملات زیر دلیل ارائه دهید.

الف: در هنگام بلع غذا ،غذا وارد نای نمی شود.

ب: در هنگام تنفس (به غیر از زمان بلع) هوا وارد مری نمی شود.

23در برخی از بیماری ها ی عفونی حرکات و ترشحات روده ی بزرگ شدیدا افزایش می یابد.این بیماری چه اثری بر میزان آب و املاح بدن دارد ؟ چرا؟

24چرا در کیموس معدی فردی که مقدار زیادی پروتئین مصرف کرده معمولا آمینو اسید دیده نمی شود؟

25در کدام یک از مراحل تغذیه و گوارش وقفه ی تنفسی ایجاد می شود ؟ دلیل این وقفه ی تنفسی چیست؟

26با توجه به نقش سلول های اصلی موجود در دیواره ی معده کدام اندامک ها در این سلول ها فراوانند ؟( حداقل 2 مورد ) دلیل فراوانی این اندامک ها را بنویسید.

27در برخی از بیماری ها، پرزها و ریز پرز های موجود در دیواره ی روده ی باریک از بین می روند. در چنین بیمارانی

 الف:آیا در گوارش مواد غذایی اختلال ایجاد می شود ؟چرا ؟

ب: در چنین بیمارانی در صورت عدم درمان معمولا پس از مدتی علائم زیر دیده می شود .دلیل بروز هر یک از علائم را بنویسید.

*لاغری

*کم خونی

*تاخیر در انعقاد خون

26      معده ی فردی به علت بیماری برداشته  شده است . پزشک معالج وی ، توصیه های تغذیه ای زیر را به او می کند. برای هر یک از توصیه های زیر  دلیل ارائه دهید.

الف: غذا به تدریج و در مقادیر کم خورده شود.

ب: مواد غذایی باید زیاد جویده شود.

ج: هرچند وقت یک بار از آمپول B12  استفاده شود.

29      معده ی بیماری برداشته شده بود پزشک برای او B12 تزریقی تجویز کرده بود ولی بعلت موجود نبودن آمپول در داروخانه،بیمار مجبور شد از شربت B12  استفاده کند.بعد از مدتی دچار کم خونی شد . فکر می کنید دلیل کم خونی این فرد چیست؟

30      درصورت تخریب تمام بخش های برون ریز پانکراس یک بیمار،با فرض سالم بودن بقیه اندام ها وبافت های بدن وی آیا این فرد قادر به ادامه ی حیات خواهد بود ؟برای پاسخ خود دلایل قانع کننده ارائه دهید.

31      آزمایشی طراحی کنید که نشان دهد صفرا باعث افزایش سرعت گوارش شیمیایی چربی ها می شود؟

32      آزمایشی طراحی کنید که نشان دهدصفرا فاقد آنزیم های گوارشی برای تجزیه ی لیپید هاست.

33      دیوار ه ی کیسه های هوایی را با دیواره ی روده باریک  از نظر ساختاری با هم مقایسه کنید .دلیل تفاوتها و تشابهات ساختاری آنها را بنویسید؟

34      بافت پوششی سنگفرشی یک لایه به علت داشتن ضخامت کم  باعث افزایش سرعت تبادل مواد می شود. با توجه به این نکته چرا دیواره ی روده ی باریک از نوع سنگفرشی یک لایه نیست؟

35      کاهش ترشح صفرا احتمال بروز کدام بیماری را در فرد افزایش می دهد؟ چرا ؟ (در صورت عدم درمان )

الف: اسکوروی                                                                            ب: پوکی استخوان

36      با کاهش ترشح صفرا جذب کدام ویتامین در بدن کاهش می یابد؟ چرا ؟

الف:B1                ب: D                        ج: B6                      د: C 

37      کدام گروه از مواد زیر برای جذب نیازی به گوارش شیمیایی ندارند ؟دلیل عدم انتخاب سایر گزینه ها را بنویسید؟

     الف:هموگلوبین-آلبومین – گلوکز                ب: گلوکز – ویتامین C  -روغن مایع

    ج:آمیلاز – رنین- ویتامین                           د:گلوکز- نمک-ویتامین B12

38      فاطمه معتقد است که برداشتن کامل روده ی باریک منجر به مرگ فرد می شود ولی مریم اعتقاد دارد که می توان چنین افرادی را برای مدتی زنده نگه داشت .

الف: یک دلیل  برای گفته ی فاطمه ارائه دهید.

ب:آیا با مریم هم عقیده هستید ؟ برای  پاسخ خود دلیل قانع کننده ارائه دهید؟

39      کدام گروه از سلول های زیر به یک بافت اصلی تعلق ندارند؟برای پاسخ خود دلیل ذکر کنید؟

الف: سلول ترشح کننده ی سور فاکتانت- سلول ترشح کننده ی گاسترین

ب:سلول جذب کننده ی گلوکز در روده ی باریک – سلول ترشح کننده ی اسید معده

ج:سلول های انتقال دهنده ی اکسیژن در خون – سلول های سازنده ی روده بند

د: سلول های موثر در گوارش مکانیکی غذا در معده – سلول های موثر در گوارش شیمیایی غذا در معده

40      هر یک از عوامل زیر چه اثری بر تخلیه ی معده دارند ؟چرا؟

الف:افزایش حجم کیموس معده

ب: افزایش حجم کیموس دوازدهه

41      کدام یک از موارد زیر را می توان از نظر ساختار سلولی معادل یک تار کشنده در نظر گرفت ؟ چرا ؟

الف: پرز روده                                                               ب: ریز پرز روده

42      کار آیی دستگاه گوارش جانداران زیر را  با هم مقایسه کرده و دلیل تفاوت را بنویسید؟

الف:فیل                                   ب:گاو

43      طول روده ی دو جانور زیر را باهم مقایسه کنید ؟ دلیل تفاوت را بنویسید.

*خرگوش                                                    * گربه

44      دانش آموزی معتقد است که در صورت عدم جذب آب در هزار لا ،گوارش شیمیایی مواد در شیردان کمتر می شود.آیا با وی موافقید؟ دلایل خود را بنویسید.

کم خونی داسی شکل یک بیماری ارثی و ژنتیکی می‌باشد که در آن گلبول‌های قرمز خون دچار تغییر شکل (به صورت داس) می‌شوند و ماحصل این تغییر شکل، افت کارایی گلبول‌های قرمز خون و بروز کم خونی می‌باشد.

گلبول قرمز طبیعی، صاف و گرد است و به راحتی از مویرگ‌های خونی عبور می کند. ولی گلبول‌های قرمز داسی‌شکل تمایل دارند در کنار یکدیگر قرار گیرند، بنابراین به راحتی از مویرگ‌های خونی عبور نمی‌کنند و باعث توقف جریان خون حمل کننده اکسیژن می‌گردند.

بر خلاف گلبول قرمز طبیعی که بیش از 120 روز زنده می مانند، گلبول‌های داسی بعد از 10 تا 20 روز از بین می‌روند. این روند طی یک دوره مزمن، منجر به بروز کم خونی می‌گردد.

 علت بیماری چیست؟

هنگامی که بدن با کمبود اکسیژن مواجه شود، گلبول‌های قرمز تغییر شکل می‌دهند و به شکل داس در می‌آیند و در عروق ریز و باریک گیر می‌کنند و باعث درد شدیدی در اعضای مختلف بدن می‌شوند.

بیماری داسی یک بیماری ارثی است که توسط یک جهش ژنتیکی ایجاد می‌شود. این ژن‌ها بر روی ساختاری از سلول ها به نام کروموزم وجود دارند. به طور طبیعی در هر سلول بدن ما 46 عدد یا 23 جفت کرموزم وجود دارد. جفت کرموزوم 11 حاوی ژن‌های مسئول تولید هموگلوبین طبیعی می‌باشد. یک جهش یا اشتباه در این ژن‌ها منجر به بروز بیماری داسی شکل می‌شود.

این جهش در نقاطی از جهان که بیماری مالاریا شایع است، بیشتر دیده می‌شود، هر چند این افراد به مالاریا مبتلا نمی‌شوند. صفت داسی از فرد در برابر انگل مالاریا محافظت می‌نماید. مالاریا اغلب در آفریقا و نواحی مدیترانه‌ای اروپا دیده می‌شود.

کودکی که جهش ژنتیکی را از هر دو والدین به ارث می‌برد، به بیماری سلول داسی شکل مبتلا خواهد شد. کودکی که جهش را از یکی از والدین به ارث می‌برد، حامل صفت سلول داسی شکل خواهد بود و می‌تواند آن را به فرزندانش منتقل سازد.

عوارض

عوارض به دو شکل حاد و مزمن دیده می‌شوند:

عوارض حاد: اکثر عوارض حاد بیماری سلول داسی‌شکل مربوط به انسداد عروق است. درد زیاد در اعضایی که عروق ریز آن‌ها مسدود شده است ایجاد می‌شود. این درد در هر نقطه از بدن ممکن است ایجاد شود اما در قفسه سینه، شکم و پشت شیوع بیشتری دارد. معمولا عفونت، کم آبی، تغییرات سریع دما و حاملگی زمینه ساز بروز این درد‌ها هستند.

از دیگر عوارض عمده آن، حوادث عروق مغزی می‌باشد که در کودکان به علت انسداد عروق مغزی ایجاد سکته مغزی می‌نماید و در بزرگسالان باعث سکته‌های مغزی خونریزی دهنده می‌شود.

از عوارض حاد دیگر بیماری می‌توان عفونت استخوان را نام برد.

داسی شدن گلبول‌های قرمز مکررا در طحال بروز می‌کند که به مروز زمان عملکرد طحال از بین می‌رود. این امر بیمار مبتلا را مستعد ابتلای به عفونت می‌نماید.

 عوارض مزمن : بیماری سلول داسی شکل همواره بیماری دوران کودکی بوده است. با افزایش طول عمر بیماران، تعداد بیشتری از آن‌ها تا سنین بزرگسالی زنده مانده‌اند و با مطالعه این افراد روشن شده است که آسیب ناشی از انسداد عروقی تقریباً تمامی اعضای انتهایی را درگیر می‌کند. نارسایی کلیه و ریه علل عمده مرگ در بیماران بزرگسال هستند.

سایر عوارض طولانی مدت عبارتند از : زخم‌های پوستی مزمن، اختلالات چشمی، اختلال عملکرد کبد و‌ سنگ‌های کیسه صفرا.

 درمان

دردها با تجویز مایعات، اکسیژن و داروهای ضد درد کنترل می‌شوند. در صورت وجود هر گونه عفونت، مصرف آنتی بیوتیک لازم است.

در بیماران مبتلا به سندرم حاد قفسه سینه و یا درد مقاوم به درمان، پزشکان اقدام به تعویض خون می‌نمایند.

 تشخیص

علاوه بر شرح حال کامل پزشکی فرد و معاینه بدنی، روش‌های تشخیصی بیماری سلول داسی شکل عبارتند از : آزمایش‌های خونی و دیگر روش‌های ارزیابی.

هم اکنون غربالگری آزمایش خون نوزادان، به منظور شروع هرچه سریع‌تر درمان صورت می‌گیرد.

الکتروفورز هموگلوبین یک آزمایش خونی است که در تشخیص افراد حامل صفت داسی شکل و یا هر بیماری همراه با سلول داسی شکل، کمک می کند.